این گیاه به عنوان گیاهی محبوب که در باغچهٔ خانه کاشته میشود شهرت دارد و روز به روز به محبوبیت آن نیز اضافه میشود. انواع بوته مانند این گیاه به فضای کمتری نیاز دارند و محبوب‌تر هستند. البته این انواعِ بوته مانند در واقع بوته نیستند بلکه در فضای کمتر و به صورت جمع‌تر و فشرده تری رشد می‌کنند.
هنگامی که می‌خواهید یک کاسه طالبی بر روی میز پذیرایی‌تان قرار دهید، می‌توانید از 2 یا 3 نوع مختلف از میوه‌ها استفاده کنید. ترکیب رنگی طالبی‌های نارنجی و گرمک‌های سبز بسیار خوشایند خواهد بود.
این اصل همیشه پابرجاست: غذایی که خوب به نظر برسد، طعمش از آن هم بهتر است.
• کاشت گرمک یا طالبی.
توصیه شده است که این گیاهان را در ردیف‌هایی منظم از کرت‌ها و به صورت گروهی یا دسته ای بکارید. اما انجام این کار الزامی هم نیست. خصوصاً اگر این گیاه را در مقادیر زیاد می‌کارید این امر ممکن است عملی نباشد.
هنگام کاشت، بر روی کرت‌ها ( یا برآمدگی‌های خاکی 4 تا 6 بذر از این گیاه را بکارید و هر ردیف از برآمدگی (کرت) های خاکی باید 120 تا 180 سانتیمتر با کرت مجاور فاصله داشته باشند. (در انواع فشرده‌تر بوته‌ای این فاصله می‌تواند کمتر نیز باشد). بذرها را در عمق 1.5 تا 2.5 سانتیمتری خاک بکارید. پس از جوانه زدن بذرها 3 تا 4 عدد از سالم‌ترین جوانه‌ها را روی هر کرت باقی گذاشته و جوانه‌های ضعیف‌تر را خارج کنید.
اگر بذرها را روی زمین صاف می‌کارید باید میان آنها 90 تا 120 سانتیمتر فاصله بدهید.
می‌توانید ابتدا بذرها را در داخل خانه رشد دهید و سپس نهال‌ها را به خارج از خانه منتقل کرده و بکارید. برای این کار می‌توانید از حصیرهای مخصوص جوانه زنی که در فروشگاه‌های باغبانی به فروش می‌رسند استفاده کنید. ما توصیه میکنیم که هنگام انتقال نهال‌ها به باغ از کمپوست برای کمک به حداقل رساندن شوک پیوند استفاده نمایید.
این گیاه به مقدار زیادی آب و تقویت کننده نیاز دارد.
همچنین باید به طورِ مرتب علفهای هرز اطراف گیاهتان را از خاک خارج کنید. یک لایهٔ ضخیم از مالچ یا کُمپوست (خاک برگ) به کاهش علفهای هرز و همچنین حفظ رطوبت خاک کمک میکند.
• زمان رسیدگی.
رشد دادن گرمک یا طالبی اکثر زمان فصل تابستان طول می‌کشد؛ رسیدگی این گیاه حداقل 75 تا 90 روز طول می‌کشد. در حالی که این زمان کمی طولانی به نظر می‌رسد اما ارزش منتظر ماندن را دارد!
• حشرات و آفات.
گرمک و طالبی غذای مورد علاقهٔ بسیاری از حشرات و آفات است. رایج‌ترین این آفات و حشرات سوسک خیار و کرم تاک خوار هستند اما گهگاه آفات و حشرات دیگر نیز به این گیاه حمله می‌کنند. برای مبارزه با این آفات حشره‌کش‌های رایج بسیار مؤثر هستند. درمان قبل از ظهور حشرات توصیه میشود.
موش‌های صحرایی و موش کور نیز از خوردن این میوه لذت می‌برند. به همین دلیل بسیاری از پرورش دهندگان قبل از چیدن میوه‌ها متوجه می‌شوند که آنها خُرد شده‌اند و هنگامی که علت را بررسی می‌کنند متوجه می‌شوند که یک تونل زیر زمینی حفر شده توسط موش به میوه راه باز کرده است. قرار دادن یک تختهٔ چوبی در زیر میوه‌ها یکی از راهکارهایِ بازدارندگی از این مشکل است. همچنین مبارزه با آفات نیز راهکار بهتری است.
• بیماریها.
گیاه گرمک بسیار مستعد ابتلا به کپک‌های پودری و دیگر بیماری‌های قارچی است. درمان زودرس با قارچ کش موثر است. اما اگر درمان را به تعویق بیندازید این قارچ به تمامی گرمکها منتقل میشود و گیاهانتان را خراب میکند.
• برداشت.
تشخیص این که یک طالبی یا گرمک چه زمانی رسیده است تا حدی به هنر فرد تشخیص دهنده بستگی دارد. اما براساس یک قانون عمومی، هنگامی که ساقهٔ میوه‌تان شروع به خشک شدن میکند، میوه رسیده است. همچنین هنگامی که انتهای میوه را با انگشت شستتان فشار می‌دهید نرم است. اما اگر یک گرمک یا طالبی کلاً و در همهٔ قسمت‌ها نرم باشد، نمایانگر این است که بیش از اندازه از زمان رسیدگی‌اش گذشته است. گرمکها را می‌توانید درست قبل از زمان رسیدگی بچینید. پرورش دهندگان تجاری این میوه‌ها را درست قبل از رسیدن می‌چینند؛ بدین گونه این میوه‌ها در حین حمل و نقل و انبار شدن بهتر و بیشتر باقی می‌مانند.
پس از چیدن، در صورتی که میوه‌ها را در یخچال قرار ندهید تنها 1 هفته دوام می‌آورند؛ اما داخل یخچال هفته‌ها دوام می‌آورند.
• سرسختی و مقاومت.
این گیاه از سرما و یخبندان خوشش نمی‌آید. این گیاه را پس از سپری شدن سرما و یخبندان در بیرون از خانه بکارید. اگر گیاهتان به میوه دادن در فصل پاییز نیز ادامه داد، گیاهتان را در شب‌های سرد بپوشانید.
طالبی با نام انگلیسی cantaloup
جزء صیفی جات بوده و از خانواده cucubitaceae و از جنس cucumis میباشد.
این میوه پر طرفدار بومی ایران، هند و آفریقا می باشد .
طالبی برای اولین بار در ایران در حدود 5000 سال پیش و در یونان و مصر در حدود 4000 سال پیش کاشته میشد.
این میوه را در جنوب آمریکا و در تجارت غالبا بنام کانتالوپ می‌شناسند.
طالبی یکی از پرطرفدارترین میوه‌های فصل تابستان حتی در آن سوی دنیاست و به خاطر عطر و طعم دلپذیرش بسیار محبوب است.
نام آن از نام یک دهکده در ایتالیا به نامCantalup گرفته شده که در این محل طالبی برای اول بار در سال ۱۷۰۰ میلادی کاشت شده است.
طالبی متعلق به خانواده خیار و کدو است.
گرمک و طالبی، شبیه خربزه هستند و از جهت غذا و پزشکی شباهت زیادی به خربزه دارند با این تفاوت که پیش از خربزه می رسند و لطیف تر هستند و هضم آنها آسان تر است.
طالبی و گرمک از میوه‌های پرآب فصل تابستان است. طالبی شیرین و خوشبوتر از گرمک است. قسمتهای مورد استفاده طالبی و گرمک عبارتند از:میوه و تخم میوه.
طالبی که در آمریکا شناخته میشود از نظر ظاهری شباهت هایی با طالبی ایرانی دارد اما دانه‌های درون آن و رنگش کاملا متفاوت با طالبی ایرانی است.
ارزش تغذیه ای طالبی :
طالبی یکی از بهترین منابع ویتامین A است و مملو از بتا کاروتن است که در بدن تبدیل به ویتامینA می شود.
در یک فنجان آب طالبی فقط ۵۶ کالری انرژی وجود دارد ولی ۱۲۹% نیاز روزانه ما به ویتامینA را تامین میکند که تاثیر آن در بهبود بینایی و پوست بدن بر همه واضح است.
طالبی یکی از غنی‌ترین میوه‌های حاوی ویتامینC است.
طالبی علاوه بر ویتامین هایA وC حاوی مواد مغذی مفید دیگری مثل پتاسیم، فولات، فیبر، منیزیم، ید و ویتامین هایB۶،B۳،B۵ وB۱ است.
همانطور که ویتامینA آنتی اکسیدان محلول در چربی است، ویتامینCآنتی اکسیدان محلول در آب است و مصرف این میوه به دلیل دارا بودن مقدار زیادی از این دو ویتامین، ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن مثل بیماری‌های قلبی، سکته و سرطان را کاهش می دهد .
وجود مجموعه ای از ویتامین‌های گروهB در این میوه آن را به یک ماده بسیار خوب برای سوخت و ساز انرژی در بدن تبدیل کرده است. از این رو میوه ای بسیار مفید برای افزایش وزن کودکان و نوجوانان و افراد لاغر است.
خواص درمانی طالبی و گرمک :
طالبی میوه ای اشتها آور است.
طالبی، ادرارآور، نرم کننده (ملیّن) و موجب طراوت و شادابی پوست بدن است.
خوردن طالبی، بعد از غذا برای درمان کم خونی مفید است.
مصرف طالبی برای کسانی که سل ریوی دارند و یا مبتلا به یبوست و بواسیر هستند، مفید است.
گرمک و طالبی، تشنگی را در تابستان تسکین می دهد.
شرایط ایده آل رشدی :
خاک: خاک لومی ، شنی خوب زهکشی شده و مرطوب با ph بین 6 تا 7 و در خاکهای اسیدی رشد آن کاهش یافته و برگ ها به رنگ زرد مایل به سبز در می آیند.
آبیاری :به آبیاری متوسط نیاز دارد .
نور: آفتاب کامل .
دما: دمای مناسب برای کشت طالبی دمایی در حدود 15 درجه می باشد.
آب و هوای مناسب برای طالبی یک فصل نسبتاً طولانی عاری از یخبندان همراه با نور فراوان و حرارت هوای خشک و رطوبت کافی خاک.
خربزه و طالبی بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند.
این گیاه بر اساس منشأ خود گرما دوست و به ویژه نور زیاد میخواهد.
هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که طالبی طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند.
دوره رویش این گیاهان طولانی بین 80 تا 100 روز متفاوت است.
كشت طالبی :
به طور کلی كشت طالبی به صورت مستقيم صورت مي گيرد به خاطر اينكه ريشه هاي آن حساس به جا به جايي است.
در مناطق معتدل بذر آن را مستقیما در اواخر یا اواسط بهار در محل اصلی می کارند. و در مناطق گرمسیر بذر آن در اواسط زمستان کاشته می شود.
طالبی را بدو طریق پشته ای با جوی عمیق یا پشتهای با جوی کم عمق می توان کاشت.
فاصله پشته ها 150 تا 250 سانتی متر و فاصله بوته ها از یکدیگر حدود 55 تا 90 سانتی متر می باشد.
با در نظر گرفتن فواصل فوق باید در هر پشته فقط یک طرف آن کشت شود.
بهترین حالت عرض پشته 150 سانتیمتری و فاصله بوته 50 سانتیمتر است.
در كشت سنتي به صورت كپه كاري و به روش جوي و پشته كشت مي شود.
اما امروزه از گلدان هاي فيبري جهت كاشت بذر استفاده مي شود. سپس گلدان ها به زمين اصلي منتقل مي شود.
مزيت اين روش صرفه جويي در مصرف بذر و عدم نياز به تنك كردن بوته ها است.
در حين داشت تنك كردن بوته ها و هدايت آن ها به روي پشته ها با خاك دادن پاي بوته در سمت جوي، مبارزه با آفات و بيماريها و علفهاي هرز انجام مي گيرد.
اگر طالبی را در مناطق سرد سیر کشت کنیم چاره ای جز کاشت نشأ در خزانه نداریم؛
برای این کار از گلدان های فیبری استفاده میکنیم، بدین ترتیب که بذر ها را در عمق 3 تا 4 سانتیمتری کاشته و روی آن را با خاک میپوشانیم و طوری آبیاری را تنظیم میکنیم تا خاک گلدان ها همیشه مرطوب باشد،گلدان ها باید در نقطه ای گرم بوده و محل نگهداری (خزانه) آفتابگیر باشد.
بذرها را 4 هفته قبل از گرم شدن هوا میکاریم و بعد از آنکه رشد بوته به حد کافی رسید به زمین اصلی منتقل میکنیم.
برای اینکه دمای خاک را به دمای مناسب رشد برسانیم میتوانیم مناطق کشت را با پلاستیک سیاه بپوشانیم با این کار حرارت جذب خاک شده و باعث گرم شدن سریع خاک میشود.
برداشت طالبی:
در بحث برداشت مهمترین عامل رسیدگی میوه است که تعیین میکند میوه آماده برداشت هست یا نه. اگر زود برداشت کنیم طالبی ها شیرین نبوده و گوشت سفت دارند. اگر هم دیر تر از حد معمول صبر کنیم بیش از حد نرم و ترد خواهد بود.
چند چیزی که برداشت به موقع را تعیین میکند عبارتند از :
رنگ طالبی : تور دومین لایه از پوست طالبی است که نشانه مناسبی برای تعیین زمان برداشت میباشد، اگر تور سبز بوده و پوست پشت تور به رنگ زرد یا کرم رنگ باشد آماده برداشت است.
بوی طالبی : بوی طالبی بعد از شکوفه زدن شروع میشود. اگر بوی مشک احساس کردید طالبی رسیده است در غیر این صورت هنوز نرسیده و باید صبر کرد.
ساقه طالبی : در نهایت برای تعیین زمان برداشت به ساقه ها نگاه میکنیم در اطراف پایه ساقه باید ترک ظاهر شده باشد، به آرامی ساقه را فشار میدهیم به راحتی از محل ساقه جدا میشود. اگر این عمل را انجام دادید و با این حالت مواجه نشدید باید اجازه بدهیم طالبی چند روز دیگر آماده برداشت شود.
بیماری ها:
سفیدک پودری(سطحی) جالیز Cucurbit powdery mildew
اولین علائم بیماری به صورت لکه های کوچک سفید آرد آلود روی برگها و ساقه ها می باشد که بتدریج سطح آنها را گرد سفید رنگی فرا می گیرد و بزودی بیماری توسعه یافته، ظرف مدت کوتاهی پوشش قارچی، هر دو سطح برگ را فرا می گیرد. نشانه های اولیه بیماری، در واقع موقعی ظاهر می شود که اولین گلها باز شده و بوته هنوز ساقه خزنده خود را ایجاد نکرده است. برگهای مبتلا سفید، خشک و شکننده شده و مخصوصاً در مورد برگ طالبی لکه‌ها بزودی قهوه ای رنگ می گردند. در بوته های مبتلا میوه ها زودتر از موعد مقرر رسیده، شبکه پوست آنها خوب تشکیل نشده، بافت آنها نرم می گردد. علاوه بر این ، گوشت میوه ، بی مزه و مواد جامد محصول در آنها به طور قابل ملاحظه ای کم می گردد. انتخاب بذر ارقام مقاوم، کاشت در مناطقی که هوا جریان داشته باشد، کاهش رطوبت وخشک شدن زمین در فاصله دو آبیاری از روشهای کنترل آن می باشند. جرب جالیز
لکه های بیماری در همه قسمتهای هوائی ظاهر می شود. در برگ ها اولین علائم به صورت نقطه های روشن آب یا سبز کم رنگ ظاهر می شود. این نقاط معمولاً به مقدار زیاد در بین رگبرگها مشاهده می گردد. لکه های طویل روی ساقه و دمبرگها ممکن است ظاهر شوند. بتدریج رنگ لکه ها به خاکستری متمایل به سفید تبدیل شده ، زاویه دار می گردند. لکه های میوه همزمان با بزرگ شدن میوه تیره می شوند. بافت مضمحل می گردد تا اینکه حفره های قابل ملاحظه ای در میوه پدید آورد. در شرایط مرطوب یک لکه مخملی سبز تیره از رشد قارچ در این گودال ها ظاهر می شود. رشد شدید بیماری با شرایط خنک و مرطوب همراه می باشد که ممکن است در اوقات ویژه در طی فصل یا در مزارعی که زهکشی هوا و خاک ضعیف است شایع باشد. برای کنترل در صورت امکان خانواده کدوئیان باید در مزارعی که دما نسبتاً بالا باشد پرورش یابند زهکشی خاک و گردش هوا در لابلای بوته ها بعلت خشک شدن سریع سطح برگ از شدت بیماری می کاهد.
آنتراکنوز :
این پاتوژن عامل آنتراکنوز خانواده کدوئیان می باشد و بویژه به خیار، هندوانه و طالبی حمله می کند. میزبان در تمامی مراحل رشد مورد حمله قرار گیرد گاهی اوقات صدمات زود هنگام بوده و سبب از بین رفتن برگهای لپه ای و پیدایش لکه های نکروتیک روی ساقه چه و در پایان عامل مرگ گیاه می باشد. اغلب آلودگی حاصل از این بیماری به صورت خطرناک در مرحله گلدهی و میوه می باشد که سبب از بین رفتن برگها – ساقه ها و میوه ها خواهد بود. علائم روی برگها به صورت لکه های کروی در آغاز سبز رنگ پریده با ظاهر روغنی که با مرور زمان از قسمت مرکزی به رنگ قرمز و بعد قهوه ای در آمده و به طوری که سطح آن از قارچ پوشیده می شود. بافتهای برگ الوده خشکیده و شکننده می شوند و در صورت افزایش لکه ها سبب خشک شدن تمامی برگ می شود. در ساقه ها پیدایش صدمات شبیه برگ خواهد بود لکه های ساقه اغلب به صورت کمربندی ظاهر شده و بدین طریق سبب مرگ قسمت فوقانی خواهد بود. با بهره گیری از بذر سالم یا بذر ضد عفونی شده و سم پاشی گیاه با سموم حاوی مس و سموم فاقد مس مانند زینب و فریام می توان آن را کنترل کرد. برای پیشگیری ضدعفونی بذر، استفاده ازارقام مقاوم و آیش زمین راههای مناسب هستند.
لكه موجي ناشي از Early Blight Alternaria :
در اين بيماري لكه‌هاي موجدار روي برگ گياه ايجاد مي‌شود اما تنها با اين فاكتور نمي‌توان بيماري را شناخت. اين قارچ به بادمجان، سيب زميني، گوجه فرنگي، طالبي، خيار چنبر و …. حمله مي‌كند. اين قارچ روي مواد عالي نپوسيده و بقاياي گياهي زنده مي ماند ( به شكل اسپور يا ريسه ) و تا زمانيكه بقاياي گياهي زنده است، اين قارچ هم زنده است و مي‌تواند توليد اسپور كند.
برای کنترل از ارقام مقاوم، جمع آوري و يا كمك به پوسيده شدن بقاياي گياهي، تناوب، غده يا بذر سالم و سمپاشي استفاده نمایید. جهت سمپاشی در اولين مرحله سمپاشي در خزانه انجام شود و بعد كه نشاء وارد مزرعه شد ، در صورتيكه رطوبت مزرعه بالا باشد ، بايستي در انجام اينكار را ادامه داد .
پژمردگي آوندي ناشي از ورتيسيليوم Vascular Verticillium wilt ايجاد بيماري آوندي و پژمردگي – خشكي قسمتهاي هوايي و برگها. قهوه اي شدن بافتهاي چوبي قاعده ساقه و ريشه. استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب با گياهان غير ميزبان مانند غلات ، ضد عفوني خاك خزانه ، آفتابدهي از روشهای کنترل آن است. آفات طالبی: شته وتریپس، آبدزدک و عروسک، راب وحلزون خسارت آن اقتصادی نمیباشد ولیکن میتوان به مبارزه مکانیکی به صورت جمع آوری آفات ازسطح مزرعه پرداخت. موارد ذکرشده تنها با مراقبت ورعایت دورآبیاری قابل کنترل بوده وروش مبارزه شیمیایی ندارند. در مبارزه با شته جالیزی یکی از اقدامات مهم زراعی وجین علفهای هرز مزرعه است زیرا علفهای هرز مزرعه اولین مکانی است که شته ها پس از سپری کردن زمستان روی آن مستقر شده و از آن تغذیه می کنند. بطور کلی آبیاری در صبح زود و کنترل رطوبت و ایجاد تهویه مناسب، همچنین نور دهی کافی (آفتاب فراوان) برای جلوگیری از آفات و بیماریها در طالبی مهم هستند.
