محصول باغبانی گرمسیری است که در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب رشد کرده و حداکثر تولید را خواهد داشت . مناطق جنوبی کشورمان باوجود اینکه شرایط ایده آل (گرما و رطوبت مناسب) را ندارد بعضی از محصولات گرمسیری انبه به خوبی رشد کرده و عملکرد بسیار بالایی دارد که در اقتصاد نقش مهمی ار ایفامی کند . بررسی ها نشان می دهد
که تولید این گونه محصولات اقتصادی بوده و صادرات آنها نیز امکان پذیر میباشد . تاکنون توجه چندانی به میوه های گرمسیری معطوف نشده و حداقل تا ابتدای دهه اخیر عملا در برنامه ریزی ها مدنظر قرار نگرفته است به طوری که وضعیت نامناسب باغات گرمسیری از جمله انبه خود مبین این ادعا است .
انجیراستور: با اقدامات اخیر سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی و همچنین معاونت باغبانی وزارت کشاورزی به منظور افزایش تولید این محصولات امید است شاهد شکوفایی این محصولات ارزشمند در کشور باشیم. تلاش در جهت شناساندن میوه های گرمسیری در سطح مملکت وایجاد بازار داخلی کمک موثری در فراهم آوردن امکانات صادرات این محصولات فراهم خواهد نمود .
وضعیت کشت انبه در ایران
براساس شواهد موجود ، سابقه کشت انبه در ایران به ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال قبل می رسد. انواعی که امروزه در کشور کشت می شوند ارقامی هستند که از کشورهای پاکستان و هندوستان وارد شده اند و به اسامی مختلف درمناطق نام گذاری شده اند. مناطق جنوب و جنوب شرقی شامل استان های سیستان و بلوچستان ، هرمزگان و منطقه جیرفت ، به عنوان مناطق مستعد برای تولید این محصول شناسایی شده اند .
استان هرمزگان با بیشترین سطح زیر کشت معال ۱۴۵۰ هکتار (۸۶۷ هکتار بارور و ۵۸۳ هکتارنهال) و تولید متوسط ۹۰ تن در هکتار مقام اول و استان سیستان و بلوچستان با سطح زیرکشت معادل ۳۶۰ هکتار (۲۸۰ هکتار بارور و ۸۰ هکتار نهال) و تولید متوسط ۱۷ تن درهکتار مقام دوم و جیرفت نیز با داشتن حدود ۳۰ هکتار در رده بعدی قرار دارد.
مطمئناً با شناخت بیشتر مردم از خواص و ویتامین های این میوه با ارزش ، تقاضای خرید آن افزایش خواهد یافت و با این حرکت بازار فروش آن در داخل کشور رونق خواهدگرفت وصادرات آن نیز می تواند به توسعه کشت این محصول کمک فراوان نماید .
جغرافیای مناطق گرمسیری کشور ما توانایی زیادی برای کشت و تولید انبه دارد و انشاء الله با افزایش تقاضای داخلی و خارجی ، امید آن میرود که باغداران علاقه بیشتری به کشت آن پیدا میکنند و افزایش تولید آن می تواند به طور چشمگیری بر روی وضعیت اقتصادی مردم جنوب کشورمان تاثیر مطلوبی بگذارد .
تاریخچه
انجیراستور: امروزه انبه یکی از ۳ یا ۴ میوه مطلوب مناطق حاره به شماره می رود . منشا آن را شمال شرقی هند ، شمال برمه و احتمالا سیلان دانسته اند. در قرن شانزدهم توسط پرتقالی ها به دنیای غرب (قاره آمریکا) برده شد و امروزه در مناطق بسیار گسترده ای از هند ، اندونزی ، فلوریدا ، هاوایی ، مکزیک ، آفریقای جنوبی ، مصر ، فلسطین اشغالی ، برزیل ، کوبا ، فیلیپین و پاکستان و بسیاری مناطق دیگر کشت می شود. باتوجه به این که نواحی جنوب شرقی کشور ما دراین محدوده قرار گرفته است وکشت و پرورش انبه در آن ناحیه رونق دارد ، این مجموعه جهت معرفی بیشتر این میوه تهیه شده است.
گیاهشناسی
انبه mangifera indica مهمترین عضو خانواده Anacardiacea است. مشخصه عمده بیشتر گونه های این خانوداده ، داشتن کانال های رزینی و نیز در پاره ای از آنها ، شیره سمی و اشک آور (حساسیت زا) وجود دارد که گاه عوارض شدید پوستی در انسان ایجاد می کند . متوسط ارتفاع درختان انبه بین ۱۰ تا ۳۰ متر بوده است و تا بیش از صد سال عمر می کنند. البته عمر درختان پیوندی کمتر از انواع بذری است. تنه اصلی کمابیش مستقیم و استوانه ای به قطر ۷۵ تا ۱۰۰ سانتی متر است. پوست آن به رنگ خاکستری قهوه ای با شیارهای سطحی طولی و یا مشبک حاوی قطرات رزین است. تاج درخت (فرم شاخه ها) متراکم و کروی شکل (یا تخم مرغی) است. شاخه ها قوی و ضخیم و اغلب دارای میان گره های یک در میان کوتاه و بلند (که مربوط به اوایل و اواخر هر دوره رشد است) می باشد . شاخه ها مدور و صاف بوده و در جوانی به رنگ سبز مایل به زرد و تیره می باشند. برگ ها به طورمتناوب تا حدی روی شاخه ها قرار می گیرند. سطح بالایی برگ ها سبز تیره و سطح زیرین آنها سبز مایل به زرد ا ست و طول آنها ۴۰ ـ ۱۰ سانتی متر و عرض آنها بین ۱۰ ـ ۲ سانتی متر است.
گل های کاملا کوچک و به طول ۸ ـ ۶ میلی متر می باشد وروی گل آذینی به طول ۶۰ ـ ۱۶ سانتیمتر قرار می گیرد . ممکن است ۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ گل روی یک گل آذین وجود داشته باشد اما درصد بسیار کمی از آنها به مرحله میوه شدن می رسند. به طور معمول دو میوه بر روی هرگل آذین ، محصول خوبی به شمار می رود. گرده افشانی در انبه توسط حشرات و باد صورت میگیرد بنابراین انبه گیاهی دگرگشن است و که هم گل های کامل و هم تک جنسی (نر) تولیدمی کند. البته تعداد گل های نر به مراتب بیشتر از گل های کامل است. این موضوع و شیوه گرده افشانی و شرایط محیط و زمان گرده افشانی از مهم ترین عوامل محدودکننده های تلقیح گل ها و در نتیجه باردهی درخت می باشند .
فرآورده ها و میوه انبه
از میوه انبه فرآورده های مختلفی از جمله مربا ، کمپوت ، عصاره و ا نواع مختلف چاشنی ها تهیه می شود . همچنین از میوه های نارس و کوچک هم در تهیه ترشی استفاده می شود. در مناطقی مانند هندوستان ، مغز هسته انبه به صورت پودر درآمده و برای مصارف خوراکی استفاده می شود. اما به نظر می رسد که مطلوب ترین نوع مصرف آن ، تازه خوری است . انبه منبع غنی از ویتامین های A و C بوده و حدود ۱% نیز پروتئین دارد . برای انبه مصارف متعدد پزشکی نیز معرفی شده است .
ارقام مختلف انبه
ارقام ، نژادها وانواع گوناگونی از این درخت در نواحی گرمسیری یافت شده اند که Popenoe در ۱۹۲۰ آنها را کم و بیش به دو گروه مشخص طبقه بنذی کرده است. با توجه به این که تاکنون یک طبقه بندی اساسی در این زمینه صورت نگرفته است. به تدریج باشناخت یک گونه جدید طبقه بندی تغییر می کند . به هر حال منشا گروه اول هند و گروه دوم هند و چین ، اندونزی و فیلیپین است . با وجود موارد استثنایی در هر دو گروه ، به طور کلی به دلیل هیبریداسیون فراوان ، بذرهای گونه های هندی ، تک جنینی و آنهایی که از گروه هندوچین هستند ، چند چنینی شده ا ند . نژادهای زیادی که ویژگی های خود را از طریق چند جنینی حفظ کرده اند در دو گروه شناخته شده اند و به خصوص آنهایی که در گروه هندی هستند ، دارای میوه های با کیفیت پایین تر می باشند . در ارقام مختلف انبه و گونه های موجود فعلی ، تفاوت های بسیاری در ویژگی های میوه از بهترین انواع Carabao , Gedong , Mulgoba تا انواع متوسط (کیفی) مانند Turpentineurpentine و Itamaraca هم چنین در ویژگی های گل دهی و عادات میوه دهی دیده می شود .
جدول صفات شاخص گروه های هندی و هند و چین درکشورهای آمریکای جنوبی برای کشت انبه از ارقام مهم و مشهور ذیل استفاده می شود :
۱٫ رقم (نگو) Ngowe : دارای میوه های کشیده با رنگ زرد و کیفیت خوب که ازارقام مشهور صادراتی است .
۲٫ رقم (بوریبو) Boribo : دارای میوه های بزرگ و کشیده به رنگ نارنجی با کیفیت خوب و مناسب برای کنسرو شدن و از ارقام پرمحصول می باشد .
۳٫ رقم (بتاوی) Batawi : دارای میوه های خیلی بزرگ و گرد به رنگ سبز زیتونی و با کیفیت خوب میباشد .
۴٫ رقم (اپل) Apple : دارای میوه های گرد و به رنگ نارنجی زرد تا قرمزمتغیر بوده و از ارقام خوب صادراتی است.
۵٫ رقم (دودو) Dodo : از ارقام پرمحصول ولی میوه ها تا حدودی فیبری هستند.
ضمنا از ارقام Harries ، Sabre و Peach برای کشت در شرایط آب و هوایی خنک تر و در ارتفاعات ۱۸۰۰ متری استفاده می نمایند که رشد و نمو مناسبی دارند .
انتخاب و اصلاح نژاد
حتی در هند و هندوچین که میلیون ها درخت ونهال انبه وجود دارد ، اصلاح نژاد و انتخاب این درخت درمراحل ابتدایی است. مانند بسیاری از گونه های مرکبات ، گونه Mangifera indica ، ویژگی های چند جنینی (یا جنینnucellar) را نشان می دهد که در آنها جنین (غیرلقاحی) ، توسط بافت خورش (که به دور جنین Zygotic در بذر نمو یافته وجود دارد) . تشکیل می شود. برخلاف مرکبات که در آنها نهال های با منشا نوسلیnucellar می تواند توسط کاربرد Poncirus trifoliate به عنوان والد نر مشخص می شود نهال های با منشا تخم بارور ناشی از لقاح ، به وضوح صفت غالب Trifolial (نه برچه ای) را نشان می دهند . نهال های انبه باید رشد کنند تا اندازه میوه نشان دهد که جنین بارور شده در هر تخم از بین رفته است یا نه؟ در همین راستا ، درصد چند جنینی ، براساس واریته یا نژاد و همچنین شرایط محیطی در طول دوره گلدهی یا ریشه میوه ، متفاوت است. بعضی گونه ها مانند Haden , Mulgoba , Aphoues به ندرت بذرهای چند جنینی دارند. بعضی گونه ها مانند Turpentine تقریباً ۱۰۰% نهال های نوسلی دارند و بعضی مثل Sigan , Manila در حد وسط آن دو ، درصدهای متفاوتی دارند که وابسته به شرایط محیط است.
عادت های گلدهی و میوه دهی انبه در تضاد با اصلاح نژاد و انتخاب گسترده آن است.تنوع زیادی درتعداد گل آذین (خوشه) ، تعداد گل در هر گل آذین و نسبت گل های کامل به گل های نر (بدون مادگی) حتی درون یک رقم یکسان و یا یک درخت در فصول مختلف مشاهده می شود . تعداد خوشه ها (گل آذین) بین ۳۰۰ ـ ۲۰۰ تا ۳۰۰۰ ـ ۲۰۰۰ در هر درخت و تعداد گل در هر خوشه بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰ متغیراست. نسبت گل های کامل به گل های نر می تواند از ۱:۴ تا ۱:۱ وحتی ۱:۲ باشد و بیشترارقام خوب ، نسبت اولی را نشان می دهند.
شکوفایی گل آذین از پایین به بالا و از مرکز به سمت محیط است و گل های کامل تمایل دارند در هر بخشی از دوره رشد ، نمو نمایند. گلها توسط حشرات گرده افشانی می شوند و لذا گرده افشانی یا تلقیح برای تشکیل میوه ضروری است.
با وجود حضورصدها هزار تا میلیون ها شکوفه در روی یک درخت بالغ ، باغدار باید خوش شانس باشد اگربه صورت متوسط از هر ده خوشه یکی تبدیل به میوه شود . بدلیل درصد بسیار پایین میوه های تشکیل شده و بالغ شده (به عنوان مثال Young در ۱۹۴۲ پس از ۱۲۰۰۰ گرده ا فشانی دستی در یک باغ گونه Haden درفلوریدا ، چهل میوه به دست آورد) که از توسعه هر نوع برنامه اصلاح نژاد انبه جلوگیری می کند ، اقدام های فصلی برای بهبود ارقام تقریبا منحصر به انتخاب تصادفی نهال ها باتکه بر کیفیت میوه و نظم میوه دهی می باشد.
بدلیل وجود سال آوری در ارقام مشخص باغداران با مشکلات اقتصادی روبرو هستند. برای تعدیل سال آوری از روش هایی چون کشت متداخل ارقام برای بهبود گرده افشانی ، واردکردن زنبور و دیگر حشرات به داخل باغ درطی دوره شکوفه دهی ، Smudging (که در بعضی کشورها بر میو ه دهی خارج از فصل مؤثر بوده است) . Gridling و کندن انتخاب یمیوه های جوان (وقتی که مجموعه سنگینی است)، استفاده می شود. هورمون پاشی پس ازشکوفه دهی (مثل ۲,۴-D یا نفتالین استیک اسید) و یا کاربرد ریزمغذی ها نیز ممکن است مفید باشد .
کشت و تکثیر
بذرهای انبه به دوصورت چند جنینی و تک جنینی مشاهده می شوند. بذور چند جنینی پس از کاشت ، تولید چند نهال می نمایند که به جز یکی بقیه به لحاظ صفات ، کاملا شبیه پایه مادری هستند. امااز آنجایی که نهال حاصل از بذور تک جنینی به لحاظ صفات ، شبیه پایه مادری نیستند ، استفاده از تکثیر غیرجنینی ضروری است.
برای کاشت بذر، آنها را در خزانه در ردیف هایی به فاصله ۳۰ سانتی متر و با فاصله ۱۵ سانتی متری از هم در عمق ۶۰ سانتی متری به نحوی می کارند که نوک جوانه هسته رو به بالا باشند.
برای خزانه از خاک های رسی متوسط یا سیلت به همراه کودهای آلی استفاده می شود. استفاده از کودهای ازتی به صورت سولفات آمونیوم در خزانه توصیه شده است.
معمولا بذرهای انبه قوه نامه خود از ظرف مدت چهار هفته از دست میدهند و بذور پس از کاشت در خزانه پس از سه هفته جوانه می زنند.
حدود شش هفته تا دوماه پس از سبز شدن ، نهالهای انتخابی را به گلدانی منتقل می کنند که حاوی خاک ،کمپوست ، شن و کود سبز است. البته به جای گلدانها از کیسه های پلاستیکی نیز می توان استفاده نمود .
انواع پیوند درانبه
انواع مختلفی از پیوند در انبه استفاده می شود که درآنها باید به نکات مختلفی توجه شود. به عنوان مثال گاهی از پایه هایی که به زهکش ، کمتر حساسند و یا به سرمازدگی (انبه جنگلی) و شوری خاک ، مقاوم ترند ، استفاده می شود. بذور باید قبل از کاشت ضدعفونی شده و سپس در بستر بذر قرار گیرند .
اقلیم
آب وهوا اثر زیادی بر انبه دارد. بهترین اقلیم برای کشت و رشد انبه، شرایطی است که یک فصل خشک مشخص در زمان شکوفه دهی و رسیدن میوه داشته و دارای باران سالیانه بین ۱۲۵۰ تا ۱۸۰۰ میلی متر داشته باشد. در صورت کمبود باران ، آبیاری ضروری است . تحمل این درخت به سرما کم است و به طوری کلی ، متوسط دمای کمتر از ۱۵ درجه مانع رشد و نمو آن بوده و سرمای زیر صفر را بیشتر از چند ساعت تحمل نمی کند . انبه به اختلاف زیاد دما شب و روز نیزحساس است و لذا در مناطق گرمسیری ، رشد و نمو مناسب آن به ارتفاع زیر ۶۰۰ متر و درمناطق نیمه گرمسیری به نواحی مسطح دریا محدود است.
خاک
انبه در انواع گوناگونی از خاک هایی که زهکشی مناسبی داشته باشند ، رشدمی کنند. این درخت به فضا زیادی برای رشد و گسترش ریشه نیاز دارد ، و لذا خاک های کمعمق برای آن مناسب نیستند . به لحاظ نوع خاک ، خاک های شنی لومی و نیمه سنگین مناسب تر بوده و خاک های سنگین، شنی سبک و دارای املاح نمکی و یا حالت ماندابی ، نامناسب می باشند . زهکشی به خصوص در اوایل دوره رشد ضروری است و به طور کلی سطح آب زیرزمینی نبایستی از عمق ۸/۱ تا ۵/۲ متر بالاتر باشد . مناسب ترین PH خاک برای کشت انبه بین ۵/۵ تا ۷ میباشد .
کاشت درخت انبه
انتقال نهال باید در شروع فصل بارندگی انجام گیرد. درختان پیوندی را در سطح ۱۲*۱۲ متر و درختان غیرپیوندی را بایددر سطح ۱۴*۱۴ متر کشت نمود . عمق چاله ها ۱ متر و طول و عرض چاله هم ۱ متر باشد. خاک سطح الارض و تحت الارض را از هم جدا کرده و سپس خاک سطح الارض را با یک حلب ۲۰ لیتری که حیوانی یا کمپوست مخلوط نمود و چاله را از این مخلوط پر کرد . خاک اطراف گیاه را با پا سفت می کنند و از خاک تحت الارض برای حلقه دور درخت استفاده می کنیم .
کوددهی
برای رشد نمو مناسب گیاه باید هر سال از کودهای شیمیایی استفاده نمود. میزان مصرف کودشیمیایی در سال اول بعد از کاشت گیاه بوده و در سال های بعد همزمان با شروع فصل بارندگی خواهد بود . هم چنین مصرف کودهای ازتی قبل از شکوفه دهی درخت درتثبیت میوه موثر است . معمولامیزان مصرف کودشیمیایی نیترات آمونیم همراه با کلسیم به شرح ذیل می باشد .
سال اول ۵۰ گرم
سال دوم ۱۰۰ گرم
سال سوم ۱۵۰ گرم
سال چهارم ۲۰۰ گرم
اگر کمبود پتاس در خاک وجودداشته باشد می توان از کودشیمیایی مرکب با ترکیب ۱۸ ـ ۱۵ ـ ۱۲ به جای کود فوق استفاده نمود. در این صورت ۱۰۰ گرم برای هر درخت در سال اول و ۱۵۰ گرم در سال دوم و ۲۰۰ گرم در سال سوم توصیه می شود. در سال های بعد با توجه به وضعیت پتاس خاک بایدمیزان مورد نیاز افزایش یابد .
کاربرد محلول های حاوی ریزمغذی شامل مس ، روی ، منگنز ، و بر نیز مفید است . این کار بهتر است که در سال های اول کاشت سه بار در سال و در مورد بر یک بار در سال و در سال های بعد حداقل یک بار در سال صورت بگیرد. بهترین زمان برای مصرف کودحیوانی اوایل آذر و دی ماه و مصرف کودهای ازته و فسفره در اواسط بهمن ماه موثرتراست. مؤسسه تحقیقات خرما ومیوه های گرمسیری میزان مصرف کودهای NPK را برای درختان بارور (۶۸۰ ـ ۱۸۵ـ۷۳۰) گرم در سال را توصیه نموده است.
همه چیز درباره کاشت و نگهداری گیاه پنبه
آبیاری
آبیاری درختان انبه بستگی مستقیم به شرایط آب و هوایی و میزان بارندگی دارد. چنانکه در مقدمه ذکرشد ، در مناطقی که بارندگی کافی است ، نیاز به آبیاری درختان مسن بسیار کم است . به طور کلی برای دوره های اولیه دو تا سه ماه پس از کشت ، آبیاری سه بار در هفته صورت می گیرد. در دوره های بعد آبیاری در تابستان یک بار در هفته و در زمستان هر دو هفته یک بار انجام می شود. درختان مثمر دو تا سه بار در ماه آبیاری می شوند. در دوره ۲ تا ۵/۲ ماهه قبل ازگلدهی از آبیاری اجتناب می شود . این کار رشد سبزینه ای را دچار وقفه کرده و درنتیجه باعث گلدهی بهتر می شود بنابراین در زمان گلدهی نیز باید از آبیاری اجتناب کرد و در صورت لزوم یک آبیاری سبک پس از دوره مذکور و قبل از شکوفایی گل ها انجام می گیرد. پس از تثبیت میوه ها ، آبیاری بایستی به طور مستمر انجام شود.
همه چیز درباره کاشت و نگهداری درخت هلو
هرس
درخت انبه به صورت گنبدی شکل و تا حدود زیادی متناسب رشد می کند ولذا به هرس زیاد نیاز ندارد. با یک برنامه هرس می توان گسترش متوازن شاخه ها و امکان استفاده حداکثر از سطح برگ ها را فراهم کرد. شاخه های ضعیف ، خشک ، بیمار و آفت زده و یا رو به داخل (که همیشه در سایه هستند) را بایستی جدا کرد. در سال اول نهال را تاارتفاع ۱ متر قطع می کنند تا اسکلت تاج درخت شکل گیرد در سال دوم ۴ تا ۵ شاخه که بین آنها دارای فضای مناسبی باشد انتخاب می کنند تا شاخه اصلی درخت را تشکیل دهد وشاخه های دیگر را قطع می نمایند .
برداشت
درخت انبه از سال چهارم یا پنجم بعداز کاشت شروع به میوه دادن می کند و بعد از ۸ سال میزان تولید آن افزایش می یابد. در ۲۰ سالگی به رشد کامل می رسد . هر درخت باید در سال بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ عدد میوه تولید نماید. بعضی ازارقام در سال می توانند ۱۰۰ عدد میوه تولید نمایند. از نظر تولید ، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارند به طوری که در یک برداشت کم از نظر تولید ، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارد به طوری که در یک برداشت کم از نظر تعداد امکان افزایش کیفیت میوه وجود دارد .
معمولا از گلدهی تا زمان رسیدن میوه ها ۳ تا ۶ ماه طور می کشد. برداشت میوه ها با تغییر رنگ آن از سبز به زرد شروع می شود و معمولا در این حالت بریکس میوه بیشتر از ۷ می باشد. میوه ها راباید در فواصل زمانی منظم برداشت نمود. میوه ها را به آرامی در دست گرفته و میچینند و سپس بسته بندی می نمایند . میوه ها همراه با ۵ تا ۱۰ سانتی متر از دم میوه چیده می شود. برای حمل و نقل و صادرات میوه باید دم میوه ها را تا ۲ سانتی مترکوتاه نموده و شستشو می دهیم تا مواد زاید و بقایای سم از بین برود و سپس در جعبه قرار می دهیم. برای جلوگیری از شکستن شاخه های درخت در زمان برداشت از نردبان یا بالابرها باید استفاده نمود .
همه چیز درباره کاشت و نگهداری درخت شلیل
بسته بندی
برای بسته بندی این محصول در کارتن باید نکات ذیل را رعایت نمود.
۱٫ کف کارتن از نوع مقوای سه لای سنگین و در آن ترجیحاً تلسکوپی باشد و از انواع دای کاتی دردار نیز می توان استفاده نمود.
۲٫ کارتنهای مورد استفاده ، تمیز ، نو ، خشک و عاری از بو بوده و اثر نامطلوب روی سطح خارجی یا کیفیت میوه نداشته باشد.
۳٫ در کارتن های پنج کیلویی به صورت یک ردیفه با استفاده از شبکه های سلولزی بین میوه ها بسته بندی شود.
شرایط حمل
میوه انبه باید یک هفته قبل از رسیدن کامل چیده شود و در حرارت ۹ درجه سیلسیوس با رطوبت نسبی ۹۰ ـ ۸۵ درصد با ماشین یخچال دار حمل شود.
شرایط نگهداری
برای نگهداری انبه در انبار باید شرایط زیر رعایت گردد :
۱٫ کارتن های میوه باید به طور منظم به نحوی در انبارقرار داده شوند که جریان هوا بین آنها آزادانه برقرارباشد.
۲٫ رطوبت نسبی انبار ۹۰ ـ ۸۵ درصد و حرارت آن ۲۰ ـ ۱۶ درجه سلسیوس باشد.
۳٫ در صورت رعایت شرایط فوق میوه را به مدت ۲۱ ـ۱۴ روز می توان در انبارنگهداری نمود .
سال آوری
سال آوری انبه یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده درتولید میوه می باشد. باردهی به صورت یکسال در میان و یا بی قائده باعث مشکلات اقتصادی در تولید آن می شود. میوه انبه به روی شاخه های ۹ ماهه تا یک ساله تشکیل میشود و لذا در سال هایی که باردهی درخت خوب باشد ، رشد شاخه های جوان کم شده و در سال بعد تشکیل میوه روی آنها دچار کاهش می شود. عکس این حالت در سال بعد اتفاق میافتد . به این صورت که به علت باردهی کم ، رشد شاخه ها بیشتر و لذا در سال بعد ، میوهدهی بهتر صورت می گیرد. البته عوامل متعدد دیگری چون ویژگی ژنتیکی ، شرایط آب وهوایی ، کمبود مواد غذایی و غیره در باردهی سالانه موثرند .
جهت کاهش اثرات سال آوری توصیه های زیر ارایه شده است :
۱٫ به درختان بالای ۱۵ سال حدود ۶ ـ ۵ کیلوگرم سولفات آمونیوم و ۳ ـ ۲ کیلوگرم کود اوره قبل از رسیدن به مرحله گلدهی داده شود و همچنین حدود دو ماه قبل از گلدهی مقدار ۲ کیلوگرم کود سولفات پتاسیم برای هر درخت مصرف شود.
۲٫ کشت مخلوط ارقامی که سال آوری ندارند با ارقامی که دارای سال آوری می باشند.
۳٫ مبارزه با آفت و بیماری ها
۴٫ محافظت درخت از سرمای شبانه در هنگام تشکیل گل و میوه
۵٫ تنک کردن میوه های تشکیل شده روی شاخه های جوان که به رشد و نمو دیگر شاخه ها (برای سال بعد) کمک میکند.
باردهی
انجیراستور: درخت انبه ۵ ـ۴ سالگی به باردهی می رسد. البته مقدارتولید در سال های اول پایین است و به تدریج تا حدود ۵۰۰ ـ ۳۰۰ در هر درخت می رسد. متوسط بازده بر مبنای وزن برای هر درخت در درختان پیوندی ۲۰۰ ـ ۱۵۰ کیلوگرم و برای درخت های غیرپیوندی ۴۰۰ ـ ۳۰۰ کیلوگرم است . معمولا از گلدهی تا زمان رسیدن میوه ها حدود ۳ ـ ۶ ماه طول می کشد و شروع ریزش طبیعی میوه ها نشانه رسیدن میوه است. البته انبه به صورت (نارس) برداشت می شود و (نارس) حالتی است که رنگ پوست آن متمایل به زرد بوده ودر شرایط نگهداری در انبار قابل رسیدن باشد . حدود ۶ تا ۷ هفته پس از برداشت، میوه ها زرد و نرمشده (در انبار) و برای مصرف آماده اند .
آفات انبه
از مشهورترین آفات انبه میتوان به مگس های میوه ، شپشک ، زنجره انبه اشاره نمود که از این میان مگس میوه ، نظریه اهمیت آن مورد بررسی قرار می گیرد .
مگس میوه انبه Dacus Zonatus بزرگ ترین آفت انبه و گواوا می باشد. خسارت این آفت از طریق تخم گذاری در درون میوه و رشد لاروها در داخل آن می باشد. از سایر میزبان های این آفت می توان به آلو و مرکبات اشاره کرد.
به دلیل حضور فعال این آفت در تمامی فصول سال (حدود ۱۰ ماه)، مبارزه و کنترل آن غالبا دشوار است ، به ویژه آنکه قابلیت تحرک این آفت در بین باغ ها نسبتا زیاد است. به لحاظ محیطی درجه حرارت زیر ۵/۲۳ درجه به مدت یک ماه (یاکمتر) اثر منفی روی جمعیت آفت دارد.
در مبارزه شیمیایی از سموم مختلف حشره کش و در مبارزه تلفیقی استفاده از تله های فرمونی پیشنهاد شده است. اخیراً تلاش هایی در مورد کنترل آفت از طریق عقیم سازی حشرات نر صورت گرفته است.
مهم ترین بیماری های انبه
۱٫ آنتراکنوز (Anthracnose)
بیماری تقریبا شایع باغ های انبه است که علایم آن به صورت خشک شدن حاشیه برگ ها ، ریزش برگ و خشکی شاخه ها است. از سایر عوارض آن می توانبه پژمردگی و ریزش شکوفه ها اشاره نمود. عامل این بیماری Coletotrichum gloesporioides معرفی شده است.
برای کنترل این بیماری توصیه می شود تا خاک باغ ها هنگام احداث از نظر آلودگی به قارچ نامبرده مورد بررسی قرار گیرد. بقایای میوه محصولات آلوده را برای جلوگیری از پیشرفت وگسترش بیماری بسوزانند و همچنین به درختان مبتلا کود کافی و مناسب داده شود. در مبارزه شیمیایی استفاده از قارچ کشهایی مانند Captan و یا قارچ کش های حاوی مس قبل از زمان گلدهی تا مرحله برداشت توصیه شده است.
۲٫ سفیدک پودری (Powdery Mildew)
خسارت این قارچ عمدتا بر روی گل ها بوده و علاوه بر آن بر روی شاخه ها و شکوفه ها نیز آسیب وارد می نماید که معمولا منجر به ریزش گل ها می شود . گسترش این قارچ اغلب در هنگام باران های سنگین صورت می گیرد. برای مبارزه شیمیایی توصیه شده است از مرحله شروع گلدهی تا تثبیت میوه ، هر دو هفته یک بار با استفاده از قارچ کش هایی مانند Dinocap سم پاشی صورت گیرد.
۳٫ بیماری Mango Malformation
در سال های اخیر به عنوان یکی از مهم ترین بیماری های انبه محسوب می شود. در اثر این بیماری تشکیل گلبه صورت گرفته و در نتیجه میوه تشکیل نمی شود . اطلاعات در مورد این بیماری و روش قطعی مبارزه با آن هنوز کامل و شناخته شده نیست.
ترکیبات شیمیایی:
انبه دارای موادی مانند اسید بنزوئیک Benzoic Acid اسید سیتریک Citric Acid و پیوری یلو دری Puri yellow Dye که ماده زرد رنگی است می باشد . انبه در حدود۱۵% تانن درد .
هسته انبه دارای چربی زیاد و نشاسته و اسید گالیک Gallic Acid است .
در صد گرم انبه مواد زیر موجود است :
انرژی
۴۵ کالری
آب
۸۰ گرم
نشاسته
۱۲ گرم
پروتئین
۰/۵ گرم
چربی
۰/۱۵ گرم
کلسیم
۶ گرم
فسفر
۹ میلی گرم
آهن
۰/۱۵ میلی گرم
ویتامین آ
۳۵۰۰ واحد
ویتامین ب ۱
۰/۴ میلی گرم
ویتامین ب ۲
۰/۳۵ میلی گرم
ویتامین ب ۳
۰/۶ میلی گرم
ویتامین ث
۲۵ میلی گرم
خواص میوه انبه رسیده از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک و نارس آن سرد و خشک است. انبه نارس تولید کننده بلغم و سودا در بدن میباشد.
• انبه بسیار مقوی بوده و تقویت کننده بدن است.
• انبه تقویت کننده قوای جنسی است.
• رنگ صورت را درخشان میکند.
• دهان را خوشبو میکند.
• ادرارآور است.
• یبوست را برطرف میکند.
• انبه دارای مقدر زیادی اسید گالیک است. بنابراین دستگاه گوارش را ضد عفونی و تمیز میکند.
• انبه تمیز کننده خون میباشد.
• خوردن انبه بوی بد بدن را از بین می‌برد.
• انبه حرارت بدن را کاهش می‌دهد و تب را پائین می‌آورد.
• برای رفع اسهال مفید است.
• خوردن انبه ، سردرد ، تنگی نفس و سرفه را از بین می‌برد.
• برای درمان بواسیر مفید است.
• عطش را برطرف میکند.
• انبه چون گرم است برای گرم مزاجان مناسب نیست و این اشخاص باید آن را با سکنجبین بخورند.
خواص مغز هسته انبه
انبه دارای هسته بزرگی است که در وسط آن مغز آن قرار درد که به جای مغز بادام میتوان از آن در شیرینی‌جات استفاده کرد.
• خوردن مغز هسته اسهال را برطرف میکند.
• برای معالجه سرماخوردگی مصرف میشود.
• سرفه‌های سخت را درمان میکند.
• درمان کننده بواسیر خونی است.
• خانمهایی که دچار خونریزی از رحم می‌باشند و یا بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند برای رفع آن باید از مغز انبه استفاده کنند.
• مغز هسته انبه کرم کش و ضد اسهال است.
• برای تسکین آسم و تنگی نفس مفید است.
• ضد استفراغ است.
دیگر خواص درخت انبه
• گل انبه سرد و خشک است و اسهال را رفع میکند.
• اگر شکوفه درخت انبه را خشک کرده و هر روز حدود ۳ گرم آن را با ۱۰ گرم شکر بخورند سرعت انزال را معالجه میکند.
• صمغ درخت انبه را با روغن و آبلیمو مخلوط کنید برای ناراحتیهای پوست مفید است.
• برای برطرف کردن ریزش مو ، آب برگهای درخت انبه را روی سر بمالید.
• برای تقویت دندان و لثه دم کرده برگ درخت انبه را مضمضه کنید.
• روشهای خوردن انبـــــــه
• انبه‌ها عموما بسیار آبدارند و خوردن آنها بسیار کثیف کننده میباشد. بنابراین انبه‌هایی که به مناطق معتدله صادر می‌شوند همانند بیشتر میوه‌های گرمسیری به صورت نیمه رسیده چیده می‌شوند. اگرچه آنها تولید کننده اتیلن هستند و در طول حمل و نقل می‌رسند، به ندرت به اندازه نوع تازه دارای آب یا طعم هستند.
انبه رسیده دارای پوست نارنجی ، زرد یا مایل به قرمز می‌باشند. برای اینکه انبه پس از خرید همچنان به رسیدن ادامه دهد لازم است در جای خنک و تاریک ولی نه در یخچال انبار شود. یخچال جریان رسیدن انبه را به تاخیر خواهد انداخت.
یک راه ساده برای خوردن انبه‌ای درشت ، طبق روال آن استفاده از چاقو است. در آغاز قسمت پوست را جدا نموده سپس آنرا تقسیم کرده و با چاقو تکه‌های کوچک آنرا بخورید. قسمتهای بیشتری از پوست را جدا کنید تا به مقدار بیشتری از گوشت میوه دسترسی پیدا کنید.
وقتی آخرین قسمت را می‌خورید، یعنی زمانی که پوست دیگری در میوه برای نگهداشتن وجود ندارد منتظر خیس شدن دستهایتان باشید. در مکزیک و گواتمالا برشهای انبه را با پودر فلفل قرمز و یا نمک می‌خورند. در هندوستان انبه کال را با پودر فلفل قرمز و یا نمک می‌خورند. در فیلیپین انبه کال را با نوعی رب شور به نام bagoong که از ماهی یا میگو تهیه میشود می‌خورند.
مضرات
هضم انبه برای بعضی از افراد سخت است و ممکن است ایجاد خارش و دمل نمائید. اگر خون انبه ایجاد نفخ بکند باید آن را با زنجبیل خورد.
تنوع در انبه ها
انبه ها نوعاً میوه هایی منحنی (خمیده)با پوست سبز، مایل به صورتی،طلایی یا قرمز و نارنجی زیبا، بسیار معطر ودر بر گیرندهً دانه های کرکین پهن وخیلی بزرگ هستند.تنوعات زیادی در این میوه موجود است.آنها می توانند گرد، بیضی، قلوه ای شکل باشند.هر کدام از این میوه هاطعم،مزه واستحکام مغز ساقه خود را دارند.
ارزش غذایی انبه
انجیراستور: انبه از نظر غذائی بسیار غنی است در مقایسه باسایر میوه هامنبع عالی کاروتن است
هر یکصد گرم از قسمت خوراکی انبه حاوی ۱۹۹۰ واحد بین المللی بتاکاروتن (ویتامین آ) است که خیلی بیشتر ازمیزان موجود در سایر میوه هاست. مجموع کاروتنوئیدها در انبه با رسیدگی میوه افزایش می یابد.خوردن میوه درفصل آن می تواند ذخیره ای از( ویتامین آ) در کبد تأمین کند که برای دوام آوردن برای بقیه سال کفایت می کندو برای پیشگیری از ناهنجاری های کمبود ویتامین آ مثل شب کوری، بسیار مفید است .
انبه، چه رسیده وچه نارس منبع خوبی از( ویتامین ث) می باشد . در هر یکصد گرم انبه مقدار ۱۶ میلی گرم ویتامین ث موجود است.( ویتامینهای آ وث) هر دو آنتی اکسیدان بوده وبه جلوگیری از آسیبهای رادیکالهای آزاد و در نتیجه کاهش ریسک برخی سرطانها کمک می کنند. انبه رسیده تامین کننده منبع خوبی از کالری است.یک انبه رسیده به ازای هر یکصدگرم وزن مقدار ۴۷کیلو کالری تأًمین می کند.(که بیشتر از قند فروکتوز به دست می آید).انبه نارس در مقایسه با رسیدهً آن کالری کمتری دارد. انبه رسیده همچنین منبع خوبی از پتاسیم بوده و مقدار نا چیزسدیم آن ، باعث می شود برای بیماران دارای فشار خون بالامناسب باشد افرادی که محدودیت رژیم پتاسیم دار مثل رژیم غذایی برای نارسائی کلیه دارند باید از مصرف انبه پرهیز کنند.
انتخاب وخرید
رنگ لزومأً نشان رسیدگی در انبه نیست.حتی وقتی که آنها رسیده اند با برخی تغییرات آنها سبز باقی می مانند، درحالیکه دیگر انبه ها طلایی یا قرمز روشن یا ترکیبی از این دو رنگ هستند.میوه هایی که خراب نشده یا علامت سیاه روی پوست آن نیست بخرید. بهترین راه انتخاب (در خرید) سفت ومعطر بودن میوه است.
ذخیره کردن
انبه های رسیده می تواند برای روزها تا هفته ها بستگی به تنوع ان انبار شوند.قطعه های انبه می تواند کنسروشود یا خشک،ومغز آن خارج شود.انبه های رسیده بیشتر برای خشک کردن بکار می روند واینها می توانند برای ترشی وچاشنی غذا بکار برده شوند.
تهیه و کاربردهای انبه
بهترین مصرف این میوه لذیذ خوردن آن به عنوان یک میوه رسیده است.از انبه ها به علاوه سالادهای میوه خارق العاده تهیه می شود ومی توان برای درست کردن یخمکها وبستنی ها نیز خالص شوند.میلک شیک ها ( مخلوط بستنی با شیر کاکائو)، آب میوه ، انواع مربا،ژله ،ترشی (با انبه )خوراک خوشمزه ای را معمولاً آماده می کنند.
انبه های رسیده کوچک همچنین می توانند ادویه لذیذی با افزودن نارگیل ودوغ بسازند.
میگوها وماهی ها با انبه خام ترش طعم خوبی را می سازند. ترشی انبه خام وادویه طعم معروفی دارد..انبه ًنارس پوست کنده به قطعات کوچک وباریکی بریده ودر آفتاب خشک می شودبعداًچاشنی وپودر زردچوبه زده که در هند در طبخ غذا استفاده می کنند .دانه های انبه همچنین خوردنی هستندودرسایه خشک وپودر زده و غذاهای زیادی را بوجود می آورند. انبه های خام کوچک می تواند بخار داده شوندودر محلول نمک درکوزه گلی برای دوره ای از ۴تا۵ ماه قرار گیرند. بعدها می توان انبه ها را بر حسب نیاز بیرون آورده پس از خرد کردن با فلفل سبز و مختصری روغن به عنوان چاشنی خورد.برگهای ظریف انبه؛پوست وساقه برای خواص ضد باکتریا ئی درهندوستان ودیگر کشورها، به کار برده می شود.
اولین چیزی که برای پرورش انبه نیاز دارید دانستن این نکته است، پرورش دانه‌های انبه آسان نیست؛ مگر این که بخواهید انبه را در باغ یا به صورت حرفه‌ای و تخصصی در گلخانه‌تان پرورش دهید. در واقع، شما هرگز نمی‌توانید از همه دانه‌های جوانه زده، انبه برداشت کنید. این مسئله به هزار دلیل است؛ میوه انبه را نمی‌توان قبل از رسیدن، برداشت کرد؛ یعنی باید بزرگ و رسیده شوند. بیشتر انبه‌ها به صورت کامل از دانه‌ها رشد نمی‌کنند؛ بلکه به صورت پیوندی از شاخه‌ها و تنه رشد میکنند. در واقع امکان‌پذیر نیست که از همه دانه‌های انبه بتوان درخت انبه گرفت.
زمانی که درختی آفت‌زده باشد، ساقه‌های خیلی جوان را قلمه می‌زنند؛ این کار به منظور مقاومت بیشتر ریشه‌ها و رشد انجام میشود. در واقع بیشتر انواع انبه بسیار سرسخت هستند، یک میوه انبه کامل از دو عامل ویژه، خاک حاصلخیز و دانه بارور، به بار می‌آید.
باید اجازه دهید تا انبه‌ها به اندازه‌ای که عالی و خوش رنگ شوند، رشد کنند. بنابراین، این فکر را کنار بگذارید که پرورش انبه ساده است و می‌توانید سریع آنها را بعد از جوانه زدن برداشت کنید.
شرایط رشد:
نور: جوانه‌های انبه نیازمند روشنایی هستند، اما نه نور مستقیم خورشید؛ به عبارت دیگر اولین گزینه برای رشد، فراهم کردن نور زیاد برای جوانه‌ها است.
آب: آبیاری را منظم و به روش صحیح انجام دهید. انبه مانند بسیاری ازمیوه‌های گرمسیری، در دره‌های متناوب خشک و مرطوب رشد میکند. دانه به‌طور منظم نیاز به رطوبت دارد تا جوانه بزند.
خاک: خاک را با کود گیاهی مغذی کنید؛ اگر می‌خواهید در گلدان، دانه انبه بکارید خاک باید با زهکشی بسیارعالی باشد.
کود: کود دادن باید منظم و به صورت یک بار در ماه حتی در زمستان انجام گیرد.
انتشار:
به طور معمول تولیدکنندگان حرفه‌ای انبه، در حیاط خلوت خود به پرورش انبه اقدام میکنند و درختان انبه را پرورش میدهند. درمحیط داخلی خانه، شما می‌توانید برای جوانه زدن دانه انبه، یک میوه انبه را خریداری کرده و با بریدن پوست آن، با دقت دانه را خارج کنید. برخی گیاهان دارای چند دانه هستند، اما بیشتر آنها فقط یک دانه دارند.
دانه انبه را میتوان مانند یک دانه آوکادو به صورت شناور در آب یا در یک گلدان پر از خاک برگ، کاشت. باید جوانه‌ها را طی مدت دوهفته در دمای بالای ۷۰ درجه فار‌‌نهایت (۳۵ درجه سانتی‌گراد) نگه داشت تا با موفقیت جوانه بزند که البته این روند نیازمند آبیاری فراوان و منظم است.
دانه انبه به بهترین وجه درابتدای فصل رشد، جوانه می زند. در سراسر فصل اول، این دانه‌ها به نسبت سریع و کامل رشد خواهند کرد، اما نباید تا قبل از آغاز فصل دوم رشد، آنها را در گلدان گذاشت. رشد درختان کوچک انبه می‌تواند خیلی سریع و در حدود چهار یا پنج سال باشد. اولین درخت انبه‌ای که می‌کارید تا قبل از چهارسال به شما میوه نخواهد داد.
انواع:
انبه یکی ازگیاهان پرطرفدار برای پرورش است. از این میوه حدود ۴۰ نوع وجود دارد. پرورش‌دهنده‌ها و تولیدکننده‌ها هزاران نفر هستند. برای گرفتن یک محصول خوب از دانه در حال رشد، باید سلامت خاک و دانه را مد نظر داشته باشید.
نکات رشد:
انبه یک درخت کوچک با رنگ سبز و برگ مستطیلی است که تا حدودی ظاهری عادی دارد. گیاهان بالغ به راحتی می‌توانند برای رشد (بسته به نوع) تا مدتی در خانه رشد کنند. آنها نمی‌توانند انجماد را تحمل کنند. انبه گاهی اوقات از آفات، شته‌ها و کنه‌ها آسیب می‌بیند. نشانه‌های آلوده شدن آن، شامل شبکه‌های کوچک درگیاه، توده های سفید «پودری» یا حشرات قابل مشاهده است. در صورت مشاهده این نشانه‌ها، برای جلوگیری از گسترش آنها به بقیه مجموعه، در سریع ترین زمان ممکن اقدام کنید. تا جایی که امکان دارد برای اولین بار از حداقل درمان‌های سمی استفاده کنید؛ مگر زمانی که پیشرفت جدی در بیماری درخت مشاهده کردید.
رهایی از شر آفات باغ و باغچه با آفت کش های طبیعی می‌تواند هم به شما و هم گیاهان‌تان کمک کند. یادتان باشد به کارنبردن مواد شیمیایی در باغبانی وظیفه هر باغبان متعهد به طبیعت است. باغبانی موافق با طبیعت و عاری از مواد شیمیایی را یاد بگیرید.
انبه (نام علمی: Mangifera) میوه ای گرمسیری و گیاه آن از سردههای تیرهٔ پسته ایان است. درخت انبه از تیره سماق بوده و خاستگاه انبه شبه جزیرهٔ هند، پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی است. این درخت امروزه در بسیاری از کشورهای گرمسیری پرورش داده شده و در سراسر دنیا صادر می شود.
انبه دارای ریشه های طویل بوده و خاک های سبک برای رشد آن مناسب می باشد. درختانی که از بذر حاصل می شوند، عمر طولانی نسبت به درختان پیوند شده دارند.
میوهٔ انبه علاوه بر مصرف خوراکی، آشپزی و آبمیوه گیری، به عنوان طعم دهنده، رنگ دهنده و عطر کاربرد دارد. برگ های درخت انبه نیز مورد استفاده های زینتی قرار می گیرد.
درخت انبه قد بلندی دارد و ممکن است به ۳۵ تا ۴۰ متر برسد. قطر قسمت شاخ و برگ دار آن نیز می تواند به ۱۰ متر برسد. عمر این درخت طولانی است و برخی از درخت های انبه با وجود ۳۰۰ سال سن هنوز میوه می دهند.
رنگ برگ های درخت انبه در ابتدا و پس از جوانه زدن نارنجی مایل به صورتی است، که با گذشت زمان به رنگ قرمز تیره، و سپس سبز تیره در می آید. شکوفه های انبه کوچک و سفید رنگ به صورت خوشه های ۱۰ تا ۴۰ سانتیمتری هستند. هر شکوفه ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ و ۵ پرچم دارد، و رایحه ای همچون موگهٔ بهار دارد.
ضماد برگ درخت انبه، پوست سر و مو را تقویت می کند و خاصیت رنگی (سیاه) نیز دارد.
رسیدن میوه ها حدود ۳ تا ۶ ماه طول می کشد. وزن انبه ها می تواند بین ۵۰۰ گرم تا ۲٫۵ کیلوگرم باشد. رنگ و اندازهٔ انبه های رسیده با توجه به محیط و نور متغیر است. میوهٔ رسیده می تواند زرد، نارنجی، قرمز یا سبز باشد.
به هنگام رسیدن میوه‌ها بوی شیرهٔ ملایمی می دهند و با فشار ملایمی فرو می روند. در وسط میوه هستهٔ درشتی است که با توجه به نوع درخت می تواند صاف یا دارای رشته و فیبرهایی در گوشت میوه باشد. گوشت میوه به رنگ زرد تیره و شیرین است. طعم انبه ها با توجه به گونه شان بسیار متفاوت است. به علاوه، با توجه به نوع میوه یا این که بیش از حد رسیده باشد، گوشت آن می تواند صاف یا رشته رشته ای باشد.
پرورش انبه
انجیراستور: درخت انبه از هزاران سال پیش در شبه جزیرهٔ هند پرورش داده می شد و بین قرن پنجم و چهارم پیش از میلاد به آسیای شرقی رسید. از سدهٔ دهم میلادی، انبه توسط اعراب به شرق آفریقا، و سپس به برزیل، کارائیب و مکزیک برده شد.
امروزه یک دوم کل محصولات انبه به کشور هند تعلق دارد. علاوه بر این کشور، انبه در آمریکای شمالی، مرکزی، جنوبی، کارائیب، جنوب و مرکز آفریقا، استرالیا، چین، پاکستان و آسیای جنوب شرقی پرورش داده می شود. این گیاه به آسانی پرورش داده می شود.
با وجود این که هند بزرگ ترین تولیدکنندهٔ انبه در جهان است، کمتر از یک درصد از صادرات جهانی را به خود اختصاص می دهد. در سال ۲۰۰۴، تولید جهانی انبه ۲۶٫۳ میلیون تن بود، و به این ترتیب رتبهٔ ششم را در تولیدات جهانی میوه به خود اختصاص داد (پس از موز، انگور، پرتقال، سیب و موز سبز). ۸۹ کشور تولیدکنندهٔ انبه هستند.
انبه در ایران
بیشترین سطح زیر کشت انبه در ایران به استان هرمزگان اختصاص دارد. انبه در ایران در سواحل دریای عمان و حومه آن کشت شده است، در شهرستان حاجی آباد هرمزگان نیز درختان انبه بارور یافت می شوند.
قدمت کشت این درخت در استان هرمزگان به بیش از ۳۰۰ سال می رسد، انبه همچنین در استان کرمان در شهرستان های جیرفت و کهنوجکشت گردیده است. همچنین در شمال ایران در استان گیلان میوه ای ریز و آبدار وجود دارد که در اصطلاح عامیانه به آن انبه می گویند که در حقیقت بدلیل باردهی زیاد درخت آن در زبان گیلکی به آن انبوه گفته می شده و کم کم تغییر نام یافته است.
کاشت و پرورش انبه
اولین چیزی که برای پرورش انبه نیاز دارید دانستن این نکته است، پرورش دانه های انبه آسان نیست؛ مگر این که بخواهید انبه را در باغ یا به صورت حرفه ای و تخصصی در گلخانه تان پرورش دهید. در واقع، شما هرگز نمی توانید از همه دانه های جوانه زده ی انبه، انبه برداشت کنید. این مسئله به هزار دلیل است؛ میوه انبه را نمی توان قبل از رسیدن، برداشت کرد؛ یعنی باید بزرگ و رسیده شوند. بیشتر انبه ها به صورت کامل از دانه ها رشد نمی کنند؛ بلکه به صورت پیوندی از شاخه ها و تنه رشد می کنند. در واقع امکان ندارد که از همه دانه های انبه بتوان درخت انبه گرفت.
زمانی که درختی آفت زده باشد، ساقه های خیلی جوان را قلمه می زنند؛ این کار به منظور مقاومت بیشتر ریشه ها و رشد انجام می شود. در واقع بیشتر انواع انبه بسیار سرسخت هستند، یک میوه انبه کامل از دو عامل ویژه، خاک حاصلخیز و دانه بارور، به بار می آید.
باید اجازه دهید تا انبه ها به اندازه ای که عالی و خوش رنگ شوند، رشد کنند. بنابراین، این فکر را کنار بگذارید که پرورش انبه ساده است و می توانید سریع آن ها را بعد از جوانه زدن برداشت کنید.
شرایط رشد انبه :
• نور: جوانه های انبه نیازمند روشنایی هستند، اما نه نور مستقیم خورشید؛ به عبارت دیگر اولین گزینه برای رشد، فراهم کردن نور زیاد برای جوانه ها است.
• آب: آبیاری را منظم و به روش صحیح انجام دهید. انبه مانند بسیاری از میوه های گرمسیری، در دره های متناوب خشک و مرطوب رشد می کند. دانه به طور منظم نیاز به رطوبت دارد تا جوانه بزند.
درخت انبه قادر به تحمل رطوبت بیش از حد خاک نیست. این درخت در آب راکد رشد نکرده و نیاز به خاک با زهکش خوب دارد. ریشه های این گیاه باید همیشه مرطوب باشند، اما هرگز اشباع از آب نباشند. بعد از کاش نهال، گیاه باید به مدت دو هفته به صورت روزانه آبیاری گردد. هنگامی که برگ های دوم گیاه ظاهر شد، آبیاری باید به دو بار در هفته کاهش یابد. شما می توانید در طول فصل زمستان تعداد دفعات آبیاری درخت را کاهش داده و هر دو هفته یک بار آبیاری انجام دهید.
• خاک: انبه در انتخاب خاک خیلی مشکل پسند نیست و در اغلب خاک ها به بار می نشیند اما خاک ایده آل برای پرورش انبه خاکی با ترکیب کوکوپیت و پرلیت (۴۰ درصد)، خاک برگ، پیت ماس(۲۰ درصد) و خاک معمولی می باشد. بهتر است خاک را با کود گیاهی مغذی کنید؛ اگر می خواهید در گلدان، دانه انبه بکارید خاک باید با زهکشی بسیارعالی باشد.
• کود: کوددهی برای درختی مانند انبه لازم است هر ماه یک بار انجام شود. مخصوصاً اگر درصدد رساندن این درخت به ثمردهی هستید. کوددهی را در تمام سال حتی در فصل زمستان انجام دهید.
کود دادن درخت انبه باید منظم و به صورت یک بار در ماه حتی در زمستان انجام گیرد
کشت و تکثیر بذر انبه
بذرهای انبه به دو صورت چند جنینی و تک جنینی وجود دارند. بذرهای چند جنینی پس از کاشت، تولید چند نهال می نمایند که به جز یکی بقیه به لحاظ صفات، کاملا شبیه پایه مادری هستند. اما از آنجایی که نهال حاصل از بذرهای تک جنینی به لحاظ صفات، شبیه پایه مادری نیستند، استفاده از تکثیر غیرجنینی ضروری است.
برای کاشت بذر، آنها را در خزانه در ردیف هایی به فاصله ۳۰ سانتی متر و با فاصله ۱۵ سانتی متری از هم در عمق ۶۰ سانتی متریبه نحوی می کارند که نوک جوانه هسته رو به بالا باشند. برای خزانه از خاک های رسی متوسط یا سیلت به همراه کودهای آلی استفاده می شود. استفاده از کودهای ازتی به صورت سولفات آمونیوم در خزانه توصیه شده است.
معمولا بذرهای انبه قوه نامه خود از ظرف مدت چهار هفته از دست می دهند و بذرها پس از کاشت در خزانه پس از سه هفته جوانه می زنند. حدود شش هفته تا دوماه پس از سبز شدن، نهال های انتخابی را به گلدانی منتقل می کنند که حاوی خاک، کمپوست، شن و کود سبز است. البته به جای گلدان را کیسه های پلاستیکی نیز می توان استفاده نمود.
انواع پیوند در انبه
از پیوندهای متفاوتی در انبه استفاده می شود که در مهمترین آن پیوندها به نکات مختلفی توجه می شود. به عنوان مثال گاهی از پایه هایی که به زهکش، کمتر حساسند و یا به سرمازدگی (انبه جنگلی) و شوری خاک، مقاوم ترند، استفاده می شود. بذرهای انبه باید قبل از کاشت ضدعفونی شده و سپس در بستر بذر قرار گیرند.
خاک
انبه در انواع گوناگونی از خاک هایی که زهکشی مناسبی داشته باشند، رشد می کنند. این درخت به فضا زیادی برای رشد و گسترش ریشه نیاز دارد، و لذا خاک های کم عمق برای آن مناسب نیستند.
به لحاظ نوع خاک، خاک هایشنی لومی و نیمه سنگین مناسب تر بوده و خاک های سنگین، شنی سبک و دارای املاح نمکی و یا حالت ماندابی، نامناسب می باشند.
زهکشی به خصوص در اوایل دوره رشد ضروری است و به طور کلی سطح آب زیرزمینی نبایستی از عمق ۸/۱ تا ۵/۲ متر بالاتر باشد.
مناسب ترین PH خاک برای کشت انبه بین ۵/۵ تا ۷ می باشد.
کاشت درخت انبه
برای کاشت نهال انبه باید به نکات زیرتوجه شود:
انتقال نهال باید در شروع فصل بارندگی انجام گیرد. درختان پیوندی را در سطح ۱۲*۱۲ متر و درختان غیرپیوندی را باید در سطح ۱۴*۱۴ متر کشت نمود. عمق چاله ها ۱ متر و طول و عرض چاله هم ۱ متر باشد. خاک سطح الارض و تحت الارض را از هم جدا کرده و سپس خاک سطح الارض را با یک حلب ۲۰ لیتری که حیوانی یا کمپوست مخلوط نمود و چاله را از این مخلوط پر کرد. خاک اطراف گیاه را با پا سفت می کنند و از خاک تحت الارض برای حلقه دور درخت استفاده می کنیم.
کوددهی
برای رشد نمو مناسب گیاه باید هر سال از کودهای شیمیایی استفاده نمود. میزان مصرف کودشیمیایی در سال اول بعد از کاشت گیاه بوده و در سال های بعد همزمان با شروع فصل بارندگی خواهد بود. هم چنین مصرف کودهای ازتی قبل از شکوفه دهی درخت درتثبیت میوه موثر است.
معمولا میزان مصرف کودشیمیایی نیترات آمونیم همراه با کلسیم به شرح ذیل می باشد.
سال اول ۵۰ گرم
سال دوم ۱۰۰ گرم
سال سوم ۱۵۰ گرم
سال چهارم ۲۰۰ گرم
اگر کمبود پتاس در خاک وجود داشته باشد می توان از کودشیمیایی مرکب با ترکیب ۱۸ ـ ۱۵ ـ ۱۲ به جای کود فوق استفاده نمود. در این صورت ۱۰۰ گرم برای هر درخت در سال اول و ۱۵۰ گرم در سال دوم و ۲۰۰ گرم در سال سوم توصیه می شود. در سال های بعد با توجه به وضعیت پتاس خاک باید میزان مورد نیاز افزایش یابد.
کاربرد محلول های حاوی ریزمغذی شامل مس، روی، منگنز، و بر نیز مفید استاین کار بهتر است که در سال های اول کاشت سه بار در سال و در مورد بر یک بار در سال و در سال های بعد حداقل یک بار در سال صورت بگیرد. بهترین زمان برای مصرف کود حیوانی اوایل آذر و دی ماه و مصرف کودهای ازته و فسفره در اواسط بهمن ماه موثرتر است.
مؤسسه تحقیقات خرما و میوه های گرمسیری میزان مصرف کودهای NPK را برای درختان بارور (۶۸۰ ـ ۱۸۵ـ۷۳۰) گرم در سال را توصیه نموده است.
آبیاری
آبیاری درختان انبه بستگی مستقیم به شرایط آب و هوایی و میزان بارندگی دارد. چنانکه در مقدمه ذکرشد، در مناطقی که بارندگی کافی است، نیاز به آبیاری درختان مسن بسیار کم است.
به طور کلی برای دوره های اولیه دو تا سه ماه پس از کشت، آبیاری سه بار در هفته صورت می گیرد. در دوره های بعد آبیاری در تابستان یک بار در هفته و در زمستان هر دو هفته یک بار انجام می شود. درختان مثمر دو تا سه بار در ماه آبیاری می شوند. در دوره ۲ تا ۲/۵ ماهه قبل از گلدهی از آبیاری اجتناب می شود.
این کار رشد سبزینه ای را دچار وقفه کرده و در نتیجه باعث گلدهی بهتر می شود بنابراین در زمان گلدهی نیز باید از آبیاری اجتناب کرد و در صورت لزوم یک آبیاری سبک پس از دوره مذکور و قبل از شکوفایی گل ها انجام می گیرد. پس از تثبیت میوه ها، آبیاری بایستی به طور مستمر انجام شود.
پس از تثبیت میوه های انبه، آبیاری بایستی به طور مستمر انجام شود
هرس
درخت انبه به صورت گنبدی شکل و تا حدود زیادی متناسب رشد می کند و لذا به هرس زیاد نیاز ندارد.
تغییر رنگ برگ های انبه جالب می باشد. برگ های جدید در یک گروه 10 – 20 برگ جوانه خواهد زد. برگ ها ظاهری بسیار براق و سبز روشن خواهند داشت، سپس این برگ ها از قهوه ای به رغوانی مایل به قرمز تغییر کرده و به سبز تیره برخواهد گشت. برگ ها همیشه سبز و ساده بوده و به صورت متناوب قرار دارند و دارای 10 تا 35 سانتی متر طول می باشند.
هرس به منطور افزایش عملکرد، بهبود گردش هوا و کنترل آفات و بیماری ها صورت می گیرد. یک نهال جوان باید تا اندازه ی آن به 5/2 تا 5/3 فوت هرس شود، به طوری که گیاه بتواند سریع تر رشد کند. تنها روش هر گیاه یا نهال جدید برش جوانه ی انتهایی و کاهش ارتفاع گیاه تا نصف و یا یک فوت می باشد.
یک درخت جوان 2 تا 3 ساله باید به منظور رشد عرضی و پرشاخه و انبوه شدن به جای رشد طولی و راست هرس گردد. از آن جایی که این درخت دارای رشد شدیدی می باشد، رشد آن باید مهار شود، که در این حالت گل ها و میوه های بیشتری تولید می گردد.
برای درختان استقرار یافته، قیچی کردن طرفین تاج درخت به منظور حفظ عرض بهینه ضروری می باشد. باید هنگامی که میوه ها آماده ی برداشت هستند، هرس صورت گیرد، به طوری که هر دو عمل هرس و برداشت به صورت همزمان صورت گیرد. هرگز نباید بیش تر از 30 تا 33 درصد شاخ و برگ انبه هرس شود.
هرس بیش از حد درخت باعث محدود کردن نیروی درخت جهت تولید برگ های بیشتر شده و در نتیجه باردهی درخت برای سال بعد با شکست روبرو خواهد شد. از آن جا که درخت انبه بسیار متراکم است، هرس باید به منظور باز کردن تاج درخت صورت بگیرد، به طوری که گردش هوا و نور خورشید راحت تر صورت پذیرد. یک درخت بازتر و پرپشت تر نه تنها باعث افزایش رنگ و کیفیت میوه می گردد، بلکه باعث کنترل آفات و بیماری ها نیز می شود.
قسمت بالایی درخت انبه قوی تر از بخش پایینی درخت رشد می کند و از این رو شاخه های عمودی درخت باید قطع گردند. این شاخه های بالا بیشترین مواد غذایی را از خاک جذب کرده و نیتروژن اضافی را در خود ذخیره می کنند، در نتیجه باعث محروم ماندن بخش های دیگر درخت از رشد و تولید گل ها و میوه های سالم می گردند.
شاخه های عمودی باید حذف شوند، در حالی که کمی از گردن آن ها به صورت دست نخورده حفظ گردد. حفظ گردن شاخه باعث حفاظت درخت از شوک می گردد. شاخه های پایین تر نیازی به هرس ندارند، به دلیل این که آن ها ممکن است در آینده باردهی داشته باشند. با این حال، در برخی درختان انبه که بیش از حد پرپشت می گردند، بخش پایینی کانوپی درخت نیز ممکن است هرس گردند.
مهم ترین بیماری ها و آفات انبه شامل موارد زیر است:
آفات معمولی که به درخت انبه حمله می کنند، Hoppers، Mealybugs، Scale و Spider Mites است. آنها قدرت درخت را کاهش می دهند که سبب میوه های کمتر می شود. اینها باید با استفاده از آفت کش های ارگانیک به گونه ای که ممکن است در اسرع وقت کنترل شود.
۱ـ آنتراکنوز (Anthracnose)
بیماری تقریبا شایع باغ های انبه است که علایم آن بهصورت خشک شدن حاشیه برگ ها، ریزش برگ و خشکی شاخه ها است. از سایر عوارض آن می توانبه پژمردگی و ریزش شکوفه ها اشاره نمود. عامل این بیماری Coletotrichum gloesporioides معرفی شده است.
برای کنترل این بیماری توصیه می شود تا خاک باغ هاهنگام احداث از نظر آلودگی به قارچ نامبرده مورد بررسی قرار گیرد.
آلوده را برای جلوگیری از پیشرفت وگسترش بیماری بسوزانند و همچنین بهدرختان مبتلا کود کافی و مناسب داده شود. در مبارزه شیمیایی استفاده از قارچ کشهایی مانند Captan و یا قارچ کش های حاوی مس قبل از زمانگلدهی تا مرحله برداشت توصیه شده است.
۲ـ سفیدک پودری (Powdery Mildew)
خسارت اینقارچ عمدتا بر روی گل ها بوده و علاوه بر آن بر روی شاخه ها و شکوفه ها نیز آسیبوارد می نماید که معمولا منجر به ریزش گل ها می شود. گسترش این قارچ اغلب در هنگامباران های سنگین صورت می گیرد. برای مبارزه شیمیایی توصیه شده است، از مرحله شروعگلدهی تا تثبیت میوه، هر دو هفته یک بار با استفاده از قارچ کش هایی مانندDinocapسم پاشی صورت گیرد.
۳ـ بیماری Mango Malformation
در سال های اخیر بهعنوان یکی از مهم ترین بیماری های انبه محسوب می شود. در اثر این بیماری تشکیل گلبه صورت گرفته و در نتیجه میوه تشکیل نمی شود.
اطلاعات در مورد این بیماری و روش قطعی مبارزه با آن هنوز کامل و شناخته شده نیست.
برداشت
درخت انبه از سال چهارم یا پنجم بعداز کاشت شروع به میوه دادن می کند و بعد از ۸ سال میزان تولید آن افزایش می یابد. در ۲۰ سالگی به رشد کامل می رسد.
هر درخت باید در سال بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ عدد میوه تولید نماید. بعضی ازارقام در سال می توانند ۱۰۰ عدد میوه تولید نمایند. از نظر تولید، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارند به طوری که در یک برداشت کم از نظر تولید، ارقام انبه نظم هماهنگی ندارد به طوری که در یک برداشت کم از نظر تعداد امکان افزایش کیفیت میوه وجود دارد.
معمولا از گلدهی تا زمان رسیدن میوه ها ۳ تا ۶ ماه طور می کشد. برداشت میوه ها با تغییر رنگ آن از سبز به زرد شروع می شود و معمولا در این حالت بریکس میوه بیشتر از ۷ می باشد. میوه ها را باید در فواصل زمانی منظم برداشت نمود. میوه ها را به آرامی در دست گرفته و می چینند و سپس بسته بندی می نمایند.
میوه ها همراه با ۵ تا ۱۰ سانتی متر از دم میوه چیده می شود. برای حمل و نقل و صادرات میوه باید دم میوه ها را تا ۲ سانتی مترکوتاه نموده و شستشو می دهیم تا مواد زاید و بقایای سم از بین برود و سپس در جعبه قرار می دهیم. برای جلوگیری از شکستن شاخه های درخت در زمان برداشت از نردبان یابالابرها باید استفاده نمود.
انبه ها دارای گونه های متفاوتی با رنگ و شکل و سایز و طعم متفاوتی وجود دارد. بنابراین تشخیص انبه رسیده قبل از خوردن و بریدن با چاقو مشکل می باشد. وقتی گوشت میوه ی انبه در نزدیکی هسته به رنگ زرد است یعنی انبه کاملا رسیده است. اگر انبه هنوز سفت و سخت است یک یا دو هفته صبر کنید تا میوه کاملا آماده برداشت شود. اگر زودتر از موعد، انبه را برداشت کرده اید می توانید آن ها در کیسه های کاغذی در دمای اتاق به مدت چند روز نگهداری کنید تا برسد.
شرایط حمل
میوه انبه باید یک هفته قبل از رسیدن کامل چیده شود در کارتن های مخصوص بسته بندی شود و در حرارت ۹ درجه سیلسیوس با رطوبت نسبی ۹۰ ـ ۸۵ درصد با ماشین یخچال دار حمل شود.
شرایط نگهداری
انجیراستور: برای نگهداری انبه در انبار باید شرایط زیر رعایت گردد.
۱. کارتن های میوه باید به طور منظم به نحوی در انبار قرار داده شوند که جریان هوا بین آنها آزادانه برقرار باشد.
۲. رطوبت نسبی انبار ۹۰ ـ ۸۵ درصد و حرارت آن ۲۰ ـ ۱۶ درجه سیلسیوس باشد.
۳. در صورت رعایت شرایط فوق میوه را به مدت ۲۱ ـ۱۴ روز می توان در انبار نگهداری نمود.
