همه چیز درباره کشت گیاه ماش

ماش نیز مانند سایر گیاهان خانواده بقولات می تواند نیتروژن خاک را تثبیت کند. گاهی اوقات از این گیاه به عنوان کود سبز استفاده می شود. از ماش برای علوفه حیوانات نیز استفاده می شود. ماش حداقل چهار زیرگونه دارد که عبارتند از: cordata ، nigra ، sativa و segetalis .

انجیراستور: ماش گیاهی سریع الرشد و با ساقه ای توخالی، با مقطع مربعی، بدون کرک تا کمی کرکی که ارتفاع آن حداکثر به دو متر می رسد. برگها گوشواره‌دار، متناوب و مرکب هستند که هر یک از 3 تا 8 جفت برگچه متقابل، کشیده و نیزه یا گوه مانند تشکیل شده است. هر برگ به یک پیچک منشعب ختم می شود. گلها در محور برگها و به صورت تکی یا جفت تشکیل می شوند. گلها صورتی- بنفش و به ندرت سفید یا زرد هستند. میوه آن از نوع لگوم بوده که در اوایل رشد کرکی هستند و وقتی بزرگ می شوند ظاهری صاف پیدا می کنند. هر غلاف دارای 4 تا 12 دانه است.
ماش بومی مناطق نیمه خشک مدیترانه و یک محصول فصل سرد است. البته ارقام بهاره ماش به سرمازدگی حساسند ولی سایر ارقام مقاوم به سرما بوده و می توانند در پاییز کشت شوند. این گیاه در انواع مختلفی از خاکها رشد می کند ولی تحمل خاکهای اسیدی و زهکش ضعیف را ندارد. ماش به کود فسفره پاسخ خوبی می دهد. ماش در اوایل رشد تحمل خشکی را ندارد ولی بعد از استقرار در زمین به آبیاری کمتری نیاز دارد.

ماش برای رشد مناسب به نور کافی نیاز دارد ولی در محیطهای نیمه سایه تا سایه هم رشد خوبی دارد.

وقتی کشت آن به منظور علوفه باشد، در تراکم بالا کاشته می شود درحالیکه، کشت آن برای استفاده انسان در تراکمهای کمتری انجام می شود.

ماش دارای مقادیر بالایی پروتئین و مواد معدنی است.

همه چیز درباره درخت گوجه سبز

آرد به دست آمده از ماش را می توان با سایر غلات ترکیب کرده و در پخت نانها و کیکها استفاده کرد.

در یک مطالعه نشان داده شد که عصاره الکلی بدست آمده از ماش خاصیت آنتی باکتریایی دارد.

تا زمانیکه گیاهان به خوبی در زمین مستقر نشده اند باید مراقب پرندگان بود زیرا بذر این گیاه را می خورند. از آفات مهم این گیاه قارچ عامل کپک پودری( Erysiphe pisi ) ، شته ها، کرمها، عنکبوتهای جنس Tetranychus هستند.

انجیراستور:تکثیر آن از طریق کشت بذر در فصل رشد است. بعد از کشت باید زمین را با غلطک ملایمی صاف می کنند.

در ماش ماده ای به نام γ-glutamyl-β-cyanoalanine وجود دارد که از تبدیل آمینو اسید سولفوری متیونین به سیستئین جلوگیری می کند. گونه Vicia دارای ترکیبات اکسیدانتی مانند convicine ، isouramil ، divicine و vicine است که می تواند دباعث کاهش glutathione و در نتیجه بیماری favism شود.

در آمریکا مصرف ماش توسط مرغ و خروسها باعث مسمومیت و مرگ آنها شد. در هند، مصرف این گیاه سبب بیماری عصبی neurolathyrism شد.

به طور کلی، امروزه مصرف بیش از حد ماش مجاز نیست و عوارض جانبی زیادی به همراه دارد.

همه چیز درباره کاشت و نگهداری گیاه اسطوخودوس

شرح گیاه

انجیراستور:گیاه ماش بومی هندوستان است ولی در نقاط دیگر از جمله ایران می روید دانه ماش غنی از پروتئین بوده و بعنوان ماده غذائی مورد مصرف دارد وهمچنین بعنوان غذای دام تیز مصرف می گردد. ماش گیاهی است یکساله به شکل بوته ای یا بالا رونده ریشه های آن مستقیم و قدری منشعب هستند. ساقه ها راست، ظرفیت، منشعب کرک دار، به رنگ سبز روشن و به ارتفاع 45 تا 90 سانتی متر می باشند.

گل آذین آن بصورت خوشه و گلهای آن که به رنگ لیمویی زرد می باشند بر روی دمگل بلندی قرار گرفته اند. غلافهای آن باریک، استوانه ای و کمی کرک دار بوده که قبل از رسیدن سبز روشن یا سبزتیره و به هنگام رسیدن سبز مایل به قهوه ای یا سیاه رنگ می شود. در هر بوته 2 تا 8 غلاف و در هر غلاف 10 تا 20 بذر به رنگ سبز، طلایی، قهوه ای و سیاه دیده می شوند.
وزن هزار دانه آن 20 تا 40 گرم است.

نیازهای اکولوژیکی

آب و هوا: ماش گیاهی است گرمسیری که معمولاً دردمای بالاتر از 16 درجه سانتی گراد رشد می کند و در دمای کمتر از ( 1- ) درجه از بین می رود. این گیاه تابستانه بوده و دارای نیاز حرارتی زیادی است. انواع پاکوتاه ماش نسبت به انواع پابلند آن به درجه حرارت کمتری نیاز دارد. درجه حرارت لازم برای جوانه زدن آن 8 درجه سانتی گراد است و چنانچه در طول رشد دما کمتر از 12 درجه باشد بخوبی رشد نمی کند در مناطق خشک نیمه گرمسیر و گرمسیر، مانند ایران فقط تحت شرایط آبی محصول می دهد. این گیاه به خشکی مقاوم بوده و به ماندابی حساس است. ماش گیاهی است روز کوتاه اما تعداد کمی از واریته های آن به طول روز بی تفاوت هستند.
خاک: ماش را درانواع خاکها می کارند ولی دراراضی سبک و غنی از مواد آلی یا خاکهای شنی رسی عملکرد آن بیشتر است. به خاکهای بیش از حد مرطوب حساس بوده و در خاکهای گرم و خشک محصول خوبی تولید می کنند این گیاه به ازت و فسفر واکنش نشان می دهد افزایش ازت تا 20 کیلوگرم در هکتار محصول گیاه را افزایش می دهد حال آنکه افزایش فسفر از 0 تا 60 کیلوگرم درهکتار محصول دانه را افزایش داده است.

ارقام ماش

1- ماش گوهر: به رنگ سبز روشن و قلوه ای شکل، وزن 1000 دانه 25 گرم تا حدودی مقاوم به امراض، طول مدت رشد 75 روز
2- ماش پرتو: به رنگ سبز تیره و گرد، مقاوم به امراض، وزن 1000 دانه 40 گرم، طول مدت رشد 73 روز
3- ماش مهر: به رنگ سبزروشن و استوانه ای شکل، مقاوم به امراض، وزن هزار دانه 48 گرم، طول مدت رشد 80 روز
کاشت: چون ماش گیاهی، تابستانه و وجینی است لذا، باید در پائیز سال قبل برای کاشت آن زمین را به عمق 25 تا 30 سانتی متر شخم در و اگرکود دامی لازم باشد باید همراه این شخم به زمین داد. در بهار سال بعد به عمق 10 تا 20 سانتی متر شخمی متوسط زده می شود. معمولاً بذرهای آن را به روش دست پاش، کپه ای و خطی کشت می کنند. مقدار بذر لازم بسته به جنس خاک، روش کاشت و اندازه بذر متفاوت بوده و معمولاً بین 30 تا 40 کیلو گرم بذر مصرف می کنند.

داشت

مبارزه با بیماریها و آفات: (1) بیماری مرگ گیاهچه ماش: قارچ را یزودکیتنا باعث پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه می شود لذا بذرها را با قارچ کشهای مناسب مثل تتراکلرو تیابندازول به نسبت 2 گرم برای هر کیلوگرم بذر استفاده می کنند.
2) بیماری و ویروسی موزائیک ماش: این ویروس باعث لک و پیس شدن، پیچیدگی و بدشکلی برگها و ضعف بوته می شود. این ویروس از راه بذر منتقل شده و عامل انتشار آن شته ها هستند.
3) بیماری ویروسی موزائیک یونجه : لکه های زرد رنگی بر روی ماش بوجود می آید عامل انتقال آن از روی یونجه به ماش شته ها هستند.
مبارزه؛ علفهای هرز باید مثل تمامی حبوبات، باید در دستور کار قرار گیرد.

برداشت

درایران این گیاه پس از برداشت جو یا گندم کاشته می شود و درپائیز هنگامیکه دانه های آن سفت و غلافهای آن زرد یا سیاه شدند محصول آن را در چند نوبت برداشت می کنند. مقدار عملکرد آن از 400 تا 700 کلوگرم درهکتار بوده و تا 1500 کیلوگرم در هکتار می توان از آن محصول گرفت.
تذکر: در مناطق گرمسیری اغلب ماش را به صورت درهم با سایر غلات می کارند.

دامنه انتشار

در بعضی نقاط کشور پرورش داده می شود.

بومی هندوستان است اما در چین، ایران، ژاپن، امریکا، سریلانکا، ویتنام و تا حد کمی در بعضی از قسمتهای افریقا می روید. سطح زیر کشت آن در دنیا حدود 5/2 میلیون هکتار است وسالانه 8/0 میلیون تن دانه تولید می کند. دانه ماش از نظر مواد پروتئینی غنی است و در مقایسه با گونه های آمریکایی قابل هضم و خوشمزه تر است دانه های آن را بصورت پخته در تهیه سوپ، برنج، آبگوشت و غیره مصرف می کنند. جوانه های سبز شده ی آن سرشار از ویتامین ث  است و در تهیه انواع سالاد و غذاها در چین هواداران بسیاری دارد. ماش همچنین علوفه­ی خوش خوراکی برای دامها است و به خوبی سیلو میشود. کشت آن به عنوان کود سبز جهت تقویت زمین معمول است.

به این گیاه در فارسی ماش سبز و یا ماش می گویند و در انگلیسی آنgolden gram می گویند نام علمی قدیمی آن نیز phaseol us  aurus  بوده است. این گیاه بطور وسیعی در هندوستان و برمه کاشته می شود.

2.  خصوصیات مرفولوژیکی

ماش گیاهی است یکساله به شکل بوته ای یا بالارونده، ریشه های آن مستقیم و قدری منشعب هستند. ساقه ها راست، ظریف، منشعب، کرکدار، به رنگ سبز روشن و به ارتفاع 45 تا90  سانتیمتر میباشند. گل آذین آن بصورت خوشه وگلهای آن که به رنگ لیمویی زرد میباشند برروی دمگل بلندی قرار گرفته اند.

غلافهای آن باریک. استوانه ای وکرکداربوده که قبل ازرسیدن سبز روشن یا سبز تیره وبه هنگام رسیدن .سبز مایل به قهوه ای یا سیاه رنگ می شود. درهر بوته 2تا 8 غلاف و در هر غلاف 10تا 20بذر به رنگ سبزطلایی قهوه ای و سیاه دیده می شوند. وزن هزاردانه ی آن 20تا 40گرم است.

3- خصوصیات اکولوژیکی

ماش گیاهی است گرمسیری که معمولا دردمای بالاتر از 16درجه سانتیگراد رشد می کند و دردمای کمتراز 1- درجه از بین می رود. این گیاه تابستانه بوده و دارای نیاز حرارتی زیادی است. انواع پاکوتاه ماش نسبت به انواع پابلند آن به درجه حرارت کمتری نیاز دارد. درجه حرارت لازم برای جوانه زدن آن 8 درجه ی سانتیگراد است و چنانچه در طول رشد دما کمتر از 12 درجه باشد بخوبی رشد نمی کند .مجموع درجه حرارت لازم برای ارقام دیررس آن  2300 الی   2400 ارقام متوسط رس 1800 تا  2000 و ارقام زودرس 1600تا 1800درجه سانتیگراد متغیراست. درمناطق خشک نیمه گرمسیر و گرمسیر(افغانستان ، ایران ، جمهوری آسیای مرکزی شوروی ) فقط تحت شرایط آبی محصول می دهد. درمناطق مرطوب گرمسیری هندوستان ماش هم در فصل مرطوب و هم درفصل خشک کاشته می شود. درفصل مرطوب نیازی به آبیاری آن نیست اما در فصل خشک تا 5  باران را آبیاری (2000تا 4500متر مکعب درهکتار) می کنند. این گیاه به خشکی مقاوم بوده و به ماندابی حساس است.

ماش گیاهی است روزکوتاه اما تعدادکمی از واریته های آن به طول روز بی تفاوت هستند. معمولا آن را 3 ماه بعداز کاشت برداشت می کنند. درمناطق گرمسیری اغلب آن را بصورت درهم با سایر غلات می­کارند. 

4- عملیات زراعی

ماش را در انواع خاک ها می کارند ولی دراراضی سبک و غنی ازمواد آلی یا خاکهای شنی رسی عملکرد آن بیشتر است. به خاکهای بیش از حد مرطوب حساس بوده و در خاکهای گرم وخشک محصول خوبی تولید می کنند. این گیاه به ازت و فسفر واکنش نشان می دهد. جدول زیر نتیجه مطالعات اثر مقادیر متفاوت ازت و فسفر بر خصوصیات مختلف ماش است.

 افزایش ازت تا20 کیلوگرم درهکتارمحصول گیاه را افزایش می دهد حال آنکه افزایش فسفر از 0تا60 کیلوگرم در هکتار محصول دانه را افزایش داده است. چون ماش گیاهی است تابستانه و وجینی لذا باید در پاییز سال قبل برای کاشت آن زمین را به عمق 25 تا30 سانتیمتر شخم زد و اگرکود دامی لازم باشد باید همراه این شخم به زمین داد.ُ در بهار سال بعد به عمق   10تا20 سانتیمتر شخمی متوسط زده می شود. معمولا بذرهای آن را به سه روش دستپاش ،کپه ای و خطی می کنند. مقدار بذر لازم بسته به جنس خاک ، روش کاشت و اندازه ی بذر متفاوت بوده و معمولا بین 30 تا40 کیلوگرم بذر مصرف می کنند. در ایران این گیاه پس از برداشت جو یا گیاه کاشته می شود و در پاییز هنگامی که دانه های آن سفت و غلافهای آن زرد یا سیاه شدند محصول آن را در چند نوبت برداشت می کنند. مقدار عملکرد آن از 400 تا 700 کیلوگرم در هکتار متفاوت بوده و تا 1500کیلوگرم در هکتار می توان از آن محصول گرفت.

ارقام ماش در ایران:

1- ماش گوهر: به رنگ سبز روشن و قلوه ای شکل، وزن 1000 دانه 25 گرم ،تا حدودی مقاوم به امراض، طول مدت رشد 75 روز.

2- ماش پرتو: به رنگ سبز تیره و گرد، مقاوم به امراض، وزن  1000 دانه 40 گرم، طول مدت رشد 73 روز.

3- ماش مهر: به رنگ سبز روشن و استوانه ای شکل ، مقاوم به امراض، وزن هزار دانه 48 گرم،طول مدت رشد 80 روز.

5- مبارزه با آفات، بیماریها و عافهای هرز

بیماریها:

1- بیماری مرگ گیاهچه ی ماش: قارچ رایزوکتینا باعث پوسیدگی بذر و مرگ گیاهچه می شود. لذا بذرها را با قارچکش های مناسب مثل تتراکلروتیابندازول به نسبت 2 گرم برای هر کیلوگرم بذر استفاده می کنند.

2- بیماری ویروسی موزاییک ماش : این ویروس باعث لک و پیس شدن ، پیچدگی و بد شکلی برگها و ضعف بوته می شود. این ویروس از راه بذر منتقل شده و عامل انتشار آن شته ها هستند.

3- بیماری ویروسی موزاییک یونجه : لکه های زرد رنگی بر روی ماش بوجود می آید. عامل انتقال آن از روی یونجه به ماش ، شته ها هستند.

از آفات عمده سوسک مکزیکی ، شپشک و سوسک برگخوار را می توان نام برد. برای مبارزه نیز می توان از یک سم تماسی مانند مالاتیون استفاده نمود.

علفهای هرز

 علفهای هرز این گیاه مشابه دیگر حبوبات است.خردل وحشی، تاجریزی، زلف پیر، و کیسه کشیش از علفهای هرز مهم در زراعت ماش می باشند. معمولا قبل از کاشت از ترفلان و اپتام استفاده می شود. بعد از کاشت نیز از علفکش داینوسب آمین استفاده می شود.

6- ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی

دانه ماش از نظر ویتامین و مواد پروتینی غنی است و جزو علوفه های خوشخوراک دامها محسوب می شود. این گیاه باعث ازدیاد شیر دامها ، خصوصا میشهای بره دار می شود. ماش در موقع گل دادن مورد علاقه اغلب دامها است. اما هنگامیک دانه بست فقط اسب و گوسفند از ان استفاده می کنند. بالاترین مقدار پروتئین ان بین گل دادن و دانه بستن آنها است. لذا به هنگام گل دادن مجموع شاخ و برگ آن را برداشت، خورد و سیلو می کنند. بذرهای خشک آن تقریبا دارای 7/9درصد آب، 6/23 درصد پروتئین ،2/1 درصد چربی ، 2/58 درصد هیدرات کربن، 3/3 درصد فیبر خام و4 درصد خاکستر هستند